ابطال رای داوری مشاوره حقوقی

ابطال رای داوری

ابطال رای داوری به معنای اعلام بطلان و بی اثر کردن رای صادره توسط داور است.

در واقع، در برخی موارد، رای داوری به دلیل وجود ایرادات و نواقص قانونی، باطل و بی اثر تلقی می شود. در این صورت، ذینفع می تواند با طرح دعوای ابطال رای داوری در دادگاه، خواستار بی اثر کردن آن شود.

موارد ابطال رای داوری:

• مخالفت رای با قانون: اگر رای داوری قانون یا نظم عمومی باشد، باطل و بی اثر است.
• عدم صلاحیت داور: اگر داور در رسیدگی به دعوا صلاحیت نداشته باشد، رای او باطل است.
• تخلفات آیین دادرسی: اگر داور در رسیدگی به دعوا مرتکب تخلفات آیین دادرسی شود، ممکن است رای او باطل اعلام شود.
• غیرعادلانه بودن رای: اگر ثابت شود که رای داوری غیرعادلانه و مغایر با عدالت بوده است، می توان آن را باطل کرد.

نحوه ی ابطال رای داوری:

• طرح دعوای ابطال رای داوری: ذینفع می تواند با طرح دعوای ابطال رای داوری در دادگاه صلح محل اقامت داور یا محل انجام داوری، خواستار ابطال آن شود.
• ارائه دلایل و مدارک: خواهان باید دلایل و مدارک معتبر دال بر وجود ایرادات و نواقص قانونی در رای داوری را به دادگاه ارائه دهد.
• رسیدگی در دادگاه: دادگاه به دلایل و مدارک ارائه شده توسط طرفین رسیدگی می کند و در صورت ثابت شدن وجود ایراد و نقص قانونی، رای داوری را باطل اعلام می کند.

آثار ابطال رای داوری:

• بی اثر شدن رای: با ابطال رای داوری، این رای دیگر هیچ گونه اثر قانونی نخواهد داشت و طرفین می توانند دوباره برای حل وفصل اختلاف خود به مراجع قانونی مراجعه کنند.
• احتمال طرح دعوای جدید: ممکن است طرفین اختلاف با استفاده از رأی باطل شده در محاکم دیگر دعوای جدیدی مطرح کنند.

نکات مهم:

• مهلت طرح دعوای ابطال رای داوری: مهلت طرح دعوای ابطال رای داوری معمولاً 3 ماه از تاریخ ابلاغ رای است.
• هزینه های طرح دعوا: طرح دعوای ابطال رای داوری هزینه هایی دارد که باید توسط خواهان پرداخت شود.
• کمک گرفتن از وکیل: توصیه می شود برای طرح دعوای ابطال رای داوری از یک وکیل مجرب کمک بگیرید.

در قانون آیین دادرسی مدنی ایران، هفت مورد برای ابطال رأی داور پیش‌بینی شده است که این موارد حصری بوده و در صورت اثبات هر یک از آنها، رأی داور باطل و بی‌اعتبار خواهد شد. این موارد عبارتند از:

1. مخالفت رأی داور با قوانین موجد حق:

منظور از قوانین موجد حق، قوانینی است که حقوق اشخاص را به طور مستقیم و بلاواسطه ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، قانون مدنی در خصوص مالکیت، ارث، و اموال و تعهدات، قوانین موجد حق محسوب می‌شوند. رأی داور در صورتی باطل است که با این قبیل قوانین مغایرت داشته باشد.

2. رأی داور خارج از موضوع داوری باشد:

منظور از موضوع داوری، همان اختلاف یا نزاعی است که طرفین به داور ارجاع داده‌اند. داور فقط می‌تواند در خصوص موضوع داوری اظهارنظر و رأی صادر کند و حق ندارد در خصوص مسائلی که به او ارجاع نشده رأی صادر کند.

3. رأی داور خارج از حدود اختیار داور باشد:

طرفین می‌توانند اختیاراتی را به داور تفویض کنند. به عنوان مثال، ممکن است به داور اختیار صلح و سازش را نیز بدهند. در هر صورت، داور نمی‌تواند فراتر از اختیارات تفویضی به خود رأی صادر کند.

4. رأی داور پس از انقضای مدت داوری صادر شده باشد:

مدت داوری، مدتی است که طرفین برای رسیدگی و صدور رأی توسط داور تعیین می‌کنند. در صورت انقضای این مدت، داور دیگر حق صدور رأی ندارد و رأیی که پس از انقضای مدت صادر شود، باطل خواهد بود.

5. عدم رعایت تشریفات آمره قانونی در داوری:

قانونگذار برای رسیدگی و صدور رأی توسط داور، تشریفاتی را مقرر کرده است. عدم رعایت این تشریفات در مواردی موجب بطلان رأی داور خواهد شد.

6. ذی‌حق نبودن داور:

برای اینکه رأی داور معتبر باشد، باید داور در زمان صدور رأی، اهلیت و صلاحیت لازم را داشته باشد. در غیر این صورت، رأی صادره باطل خواهد بود.

7. غش یا تدلیس یکی از طرفین:

اگر یکی از طرفین داوری با توسل به غش یا تدلیس، داور را در صدور رأی به نفع خود دچار اشتباه کند، رأی صادره باطل خواهد بود.

نحوه اعتراض به رأی داور:

هر یک از طرفین داوری و همچنین اشخاصی که خود یا نماینده قانونی آنها جزو طرفین داوری نبوده‌اند (اشخاص ثالث)، می‌توانند ظرف بیست روز پس از ابلاغ رأی داور، به آن اعتراض کنند. اعتراض به رأی داور به دادگاه عمومی محل اقامت داور تقدیم می‌شود. دادگاه پس از رسیدگی به اعتراض، در صورت احراز یکی از موارد ابطال رأی داور، آن را باطل و بی‌اعتبار اعلام می‌کند.

نکات مهم:

• اثبات هر یک از موارد ابطال رأی داور بر عهده معترض می‌باشد.
• در صورت ابطال رأی داور، طرفین می‌توانند دوباره به داوری مراجعه کنند یا از طریق دادگاه حقوق خود را استیفاء کنند.
• برای طرح اعتراض به رأی داور و پیگیری امور مربوط به ابطال آن، حتماً با یک وکیل مشورت کنید.

رسیدگی به دعوای ابطال رای داوری

رسیدگی به دعوای ابطال رای داوری در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت یا محل وقوع امر داوری است.

مراحل رسیدگی به این دعوا به شرح زیر است:

1. طرح دعوا:

• خواهان (کسی که قصد ابطال رای داوری را دارد) باید با مراجعه به دادگاه عمومی حقوقی، دادخواست ابطال رای داوری را مطرح کند.
• در دادخواست باید مشخصات خواهان و خوانده، موضوع داوری، مشخصات رای داور، دلایل و مستندات ابطال رای و خواسته خواهان قید شود.

2. رسیدگی در دادگاه:

• پس از ثبت دادخواست، دادگاه به آن رسیدگی می‌کند و خوانده را برای ارائه توضیحات و دفاعیات خود احضار می‌کند.
• در دادگاه، طرفین می‌توانند دلایل و مستندات خود را ارائه دهند و شهود خود را معرفی کنند.
• دادگاه پس از بررسی دلایل و مستندات طرفین، رای خود را صادر می‌کند.

3. رای دادگاه:

• دادگاه در صورتی که رای داور را مخالف با موازین قانونی یا شرعی تشخیص دهد، آن را باطل اعلام می‌کند.
• در غیر این صورت، رای داور را معتبر دانسته و حکم به اجرا آن می‌دهد.

دلایل ابطال رای داوری:

• مخالفت رای داوری با قانون: رای داوری نباید مخالف با قانون موضوعی یا قواعد آمره باشد.
• عدم صلاحیت داور: داور باید در موضوع داوری صلاحیت داشته باشد.
• تخلف داور از وظایف خود: داور باید در انجام وظایف خود بی‌طرفانه عمل کند و از مصلحت‌اندیشی برای یکی از طرفین خودداری کند.
• عدم رعایت تشریفات داوری: در فرآیند داوری باید تشریفات قانونی مربوطه رعایت شده باشد.
• وجود غلط در رای داوری: رای داوری نباید متضمن اشتباه در محاسبات، اشتباه در تطبیق موضوع با قانون یا اشتباه در استنباط حقوقی باشد.

آثار ابطال رای داوری:

• با ابطال رای داوری، رای داور دیگر هیچ اثری ندارد و طرفین می‌توانند مجددا برای حل اختلاف خود به مراجع قضایی مراجعه کنند.
• در برخی موارد، دادگاه ممکن است به جای ابطال کامل رای داوری، آن را اصلاح کند.

نکات مهم:

• دعوای ابطال رای داوری باید در موعد مقرر قانونی (معمولاً 20 روز از تاریخ ابلاغ رای داوری) مطرح شود.
• در صورت ابطال رای داوری، هزینه‌های داوری به عهده طرفی است که رای به نفع او صادر شده بود.
• برای طرح دعوای ابطال رای داوری، توصیه می‌شود که از یک وکیل مجرب کمک بگیرید.

امیدوارم این اطلاعات مفید بوده باشد. در صورت داشتن هر گونه سوال دیگر، در پرسیدن آن تردید نکنید.

دلایل ابطال رای داوری در قانون ایران

طبق ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی، رای داور در موارد زیر باطل می شود:

1. مخالفت رای داور با موازین قانونی:

• رای داور باید مطابق با قوانین موضوعی و آمره باشد.
• رای داور نباید مخالف با نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

2. خارج شدن داور از حدود اختیار خود:

• داور فقط در خصوص موضوعی که به او ارجاع شده است می تواند رای صادر کند.
• داور نمی تواند در خصوص اموری که در صلاحیت او نیست رای صادر کند.

3. عدم رعایت تشریفات داوری:

• در صورت عدم رعایت تشریفات آمره مربوط به داوری، رای داور باطل می شود.
• تشریفات آمره شامل مواردی مانند ابلاغ موضوع داوری به طرفین، تعیین مهلت برای اظهار نظر و ارائه مدارک و … می باشد.

4. غش یا تزویر در رای داوری:

• اگر ثابت شود که در صدور رای داوری غش یا تزویر صورت گرفته است، رای باطل می شود.
• غش به معنای فریب دادن داور و تزویر به معنای جعل یا تغییر دادن مدارک و اسناد مربوط به داوری می باشد.

5. عدم اهلیت داور:

• داور باید اهلیت قانونی برای تصدی امر داوری را داشته باشد.
• اگر ثابت شود که داور اهلیت لازم را نداشته است، رای او باطل می شود.

6. عدم وجود شرط داوری:

• برای آنکه داوری معتبر باشد، باید بین طرفین شرط داوری وجود داشته باشد.
• شرط داوری می تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد.

7. بطلان قرارداد داوری:

• اگر قرارداد داوری باطل باشد، رای صادر شده توسط داور نیز باطل می شود.
• قرارداد داوری در صورت عدم اهلیت طرفین، اکراه یا فریب و … باطل می شود.

نحوه اعتراض به رای داوری:

• هر یک از طرفین داوری می تواند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رای، به آن اعتراض کند.
• اعتراض به رای داوری باید به صورت کتبی به دبیرخانه مرجع رسیدگی کننده به اعتراض ارائه شود.
• مرجع رسیدگی کننده به اعتراض، دادگاه عمومی و انقلاب محل اقامت داور است.
• دادگاه پس از بررسی اعتراض، در صورت اثبات یکی از موارد ابطال رای داوری، آن را باطل و پرونده را برای رسیدگی ماهوی به دادگاه صالح ارسال می کند.

نحوه اعتراض به رای داوری

در نظام حقوقی ایران، دو نوع اعتراض به رای داوری وجود دارد:

1. ابطال رای داوری:

ابطال رای داوری به معنای اعلام بطلان و بی اثر کردن رای صادره توسط داور است. این اعتراض زمانی مطرح می شود که ایرادات و نواقص قانونی در رای داوری وجود داشته باشد.

موارد قابل طرح در اعتراض ابطال رای داوری:

• مخالفت رای با قانون: اگر رای داوری contrary to قانون یا نظم عمومی باشد، باطل و بی اثر است.
• عدم صلاحیت داور: اگر داور در رسیدگی به دعوا صلاحیت نداشته باشد، رای او باطل است.
• تخلفات آیین دادرسی: اگر داور در رسیدگی به دعوا مرتکب تخلفات آیین دادرسی شود، ممکن است رای او باطل اعلام شود.
• غیرعادلانه بودن رای: اگر ثابت شود که رای داوری غیرعادلانه و مغایر با عدالت بوده است، می توان آن را باطل کرد.

نحوه طرح اعتراض ابطال رای داوری:

• مهلت: مهلت طرح اعتراض ابطال رای داوری معمولا 3 ماه از تاریخ ابلاغ رای است.
• مرجع: دعوای ابطال رای داوری باید در دادگاه صلح محل اقامت داور یا محل انجام داوری مطرح شود.
• نحوه طرح: دعوای ابطال رای داوری به صورت دادخواست تقدیم دادگاه می شود.
• اظهارنظر طرف مقابل: دادگاه اخطار اعلام به طرف مقابل می دهد تا در مهلت مشخص اظهارنظر کند.
• رسیدگی و صدور رای: دادگاه به دلایل و مدارک ارائه شده توسط طرفین رسیدگی می کند و در صورت ثابت شدن وجود ایراد و نقص قانونی، رای داوری را باطل اعلام می کند.

2. درخواست تجدید نظر:

در برخی از قراردادهای داوری، طرفین می توانند شرط تجدید نظر را در قرارداد درج کنند. در این صورت، اگر یکی از طرفین به رای صادر شده توسط داور معترض باشد، می تواند درخواست تجدید نظر دهد.

موارد قابل طرح در اعتراض تجدید نظر:

• اشتباه در محاسبات: اگر در رای داوری اشتباهی در محاسبات وجود داشته باشد، می توان در خواست تجدید نظر کرد.
• عدم توجه به دلایل و مستندات: اگر داور در رای خود به دلایل و مستندات ارائه شده توسط یکی از طرفین توجه نکرده باشد، می توان در خواست تجدید نظر کرد.
• تغییرات در اوضاع و احوال: اگر بعد از صدور رای داوری، تغییرات فنی یا حقوقی در موضوع اختلاف ایجاد شده باشد، می توان در خواست تجدید نظر کرد.

نحوه طرح اعتراض تجدید نظر:

• مهلت: مهلت طرح اعتراض تجدید نظر معمولا در قرارداد داوری قید شده است.
• مرجع: مرجع رسیدگی به اعتراض تجدید نظر، معمولا داور یا مرجعی است که در قرارداد داوری پیش بینی شده است.
• نحوه طرح: اعتراض تجدید نظر به صورت کتبی به داور یا مرجع ذیصلاح ارائه می شود.
• رسیدگی و صدور رای: داور یا مرجع ذیصلاح به اعتراض مطرح شده رسیدگی می کند و در صورت ثابت شدن وجود ایراد، رای قبلی را اصلاح یا نخست می کند.