تاخیر تادیه چک مشاوره حقوقی

تاخیر تادیه چک در ایران

تاخیر تادیه چک به معنای عدم پرداخت وجه چک در تاریخ سررسید آن است. در این صورت، دارنده چک می‌تواند با مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت، نسبت به طرح دعوای حقوقی علیه صادرکننده چک اقدام کند.

پیامدهای تاخیر تادیه چک:

• مسئولیت کیفری: صادرکننده چک که در موعد مقرر نسبت به پرداخت وجه آن اقدام نکند، علاوه بر مسئولیت مدنی، مشمول مجازات کیفری نیز می‌شود. مجازات این جرم مطابق با ماده 6 قانون صدور چک مصوب 1355 تعیین می‌شود.
• مسئولیت مدنی: صادرکننده چک مکلف است که علاوه بر اصل وجه چک، خسارت تاخیر تادیه را نیز به دارنده چک پرداخت کند.

محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک:

• مبنای محاسبه: طبق تبصره 2 ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، خسارت تاخیر تادیه از تاریخ وصول گواهی عدم پرداخت تا زمان تادیه وجه چک محاسبه می‌شود.
• نرخ محاسبه: نرخ خسارت تاخیر تادیه چک هر ساله توسط قوه قضائیه تعیین می‌شود. برای مثال، نرخ این خسارت در سال 1403 معادل 22 درصد در سال است.

نحوه مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک:

• مطالبه در دادگاه: دارنده چک می‌تواند با مراجعه به دادگاه عمومی و انقلاب محل اقامت خود، دادخواست مطالبه وجه چک به همراه خسارت تاخیر تادیه را ارائه دهد.
• مطالبه در داوری: در صورتی که در قرارداد بین دارنده و صادرکننده چک شرط داوری وجود داشته باشد، دارنده چک می‌تواند از طریق داوری نسبت به مطالبه وجه چک و خسارت تاخیر تادیه اقدام کند.

نکات مهم:

• دارنده چک برای طرح دعوای مطالبه وجه چک و خسارت تاخیر تادیه، باید حتماً گواهی عدم پرداخت را از بانک اخذ کند.
• در صورتی که صادرکننده چک قبل از صدور حکم دادگاه، وجه چک و خسارت تاخیر تادیه را به دارنده چک پرداخت کند، تعقیب کیفری او موقوف می‌شود.
• برای محاسبه دقیق خسارت تاخیر تادیه چک، باید به نظر یک کارشناس حقوقی یا وکیل دادگستری مراجعه کرد.

توجه: این اطلاعات فقط جنبه اطلاع رسانی دارد و به هیچ وجه جایگزین مشاوره حقوقی با یک وکیل مجرب نیست.

محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک در ایران

محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک در ایران بر اساس دو مبدأ زمانی مختلف صورت می‌گیرد:

1. مبدأ صدور چک:

طبق تبصره 2 ماده 14 قانون صدور چک مصوب 1355، دارنده چک می‌تواند در صورت مراجعه به بانک و عدم پرداخت وجه آن، گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند و از تاریخ صدور گواهی مذکور، نسبت به دریافت خسارت تأخیر تأدیه اقدام نماید.

نرخ خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت تا زمان وصول وجه چک، معادل نرخ سود قانونی مصوب بانک مرکزی در زمان تأخیر خواهد بود.

2. مبدأ سررسید چک:

برخی از مراجع قضایی معتقدند که مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک، تاریخ سررسید چک است. در این روش، دارنده چک می‌تواند از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول وجه آن، نسبت به دریافت خسارت تأخیر تأدیه اقدام نماید.

نرخ خسارت تأخیر تأدیه در این روش نیز معادل نرخ سود قانونی مصوب بانک مرکزی در زمان تأخیر خواهد بود.

نحوه محاسبه خسارت تأخیر تادیه:

برای محاسبه خسارت تأخیر تادیه چک، باید مراحل زیر را انجام داد:

1. مبلغ چک را مشخص کنید.
2. تعداد روزهای تأخیر را محاسبه کنید.
3. نرخ سود قانونی مصوب بانک مرکزی در زمان تأخیر را پیدا کنید.
4. از فرمول زیر برای محاسبه خسارت تأخیر تادیه استفاده کنید:

خسارت تأخیر تادیه = (مبلغ چک × تعداد روزهای تأخیر × نرخ سود) / 100

به عنوان مثال:

فرض کنید مبلغ چک 10,000,000 تومان، تعداد روزهای تأخیر 60 روز و نرخ سود قانونی 18% باشد. در این صورت، خسارت تأخیر تادیه به شرح زیر محاسبه می‌شود:

خسارت تأخیر تادیه = (10,000,000 × 60 × 18) / 100 = 10,800,000 تومان

نکات مهم:

• در صورتی که چک به طور کامل پرداخت شود، دارنده چک موظف است ظرف شش ماه از تاریخ وصول وجه، به بانک مراجعه و گواهی عدم پرداخت را ابطال کند. در غیر این صورت، بانک مکلف است مراتب را به مراجع قضایی اعلام کند.
• اگر دارنده چک در زمان مراجعه به بانک برای دریافت وجه، گواهی عدم پرداخت را اخذ نکند، از تاریخ مراجعه به بانک، مشمول دریافت خسارت تأخیر تأدیه خواهد شد.
• در مورد چک‌های صادر شده قبل از سال 1397، نرخ خسارت تأخیر تأدیه طبق قانون محاسبه نرخ سود و خسارات تأخیر تأدیه مصوب 1356 محاسبه می‌شود.

منابع قانونی:

• قانون صدور چک مصوب 1355
• قانون محاسبه نرخ سود و خسارات تأخیر تأدیه مصوب 1356
• آیین نامه اجرایی قانون صدور چک مصوب 1355

تذکر:

قوانین مربوط به چک و محاسبه خسارت تأخیر تادیه آن در ایران پیچیده هستند و ممکن است در طول زمان تغییر کنند. همیشه قبل از اقدام برای هرگونه اقدامی در خصوص چک، با یک وکیل متخصص در امور بانکی و تجاری مشورت کنید.

نحوه مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک

مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک یکی از حقوق دارنده چک در صورت عدم پرداخت وجه آن در سررسید است.

مراحل مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک:

1. اخذ گواهی عدم پرداخت:

• دارنده چک باید در اولین فرصت پس از سررسید چک، به بانک صادرکننده چک مراجعه و گواهی عدم پرداخت اخذ کند.
• در گواهی عدم پرداخت باید تاریخ صدور چک، مبلغ چک، نام و نام خانوادگی صادر کننده و گیرنده چک ذکر شده باشد.

2. مراجعه به دادگاه عمومی حقوقی

• دارنده چک باید با در دست داشتن چک، گواهی عدم پرداخت و سایر مدارک به دادگاه عمومی حقوقی محل سکونت خود یا محل صدور چک مراجعه کند.
• در دادگاه باید دادخواست مطالبه وجه چک و خسارت تاخیر تادیه ارائه شود.

3. رسیدگی به پرونده در دادگاه:

• دادگاه بعد از بررسی مدارک و استماع دلایل طرفین، رای صادر می‌کند.
• در صورت اثبات حقانیت دارنده چک، دادگاه حکم به پرداخت وجه چک و خسارت تاخیر تادیه صادر می‌کند.

محاسبه خسارت تاخیر تادیه:

• مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه:
  • از تاریخ صدور چک تا تاریخ سررسید آن، مبلغ وجه چک مبنای محاسبه خسارت است.
  • از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول وجه آن، شاخص تورم مبنای محاسبه خسارت است.
• نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه:
  • تا قبل از سال 1376: طبق ماده 2 قانون صدور چک، خسارت تاخیر تادیه معادل 6 درصد سالانه محاسبه می‌شد.
  • از سال 1376 به بعد: طبق تبصره ماده 2 قانون صدور چک، خسارت تاخیر تادیه بر اساس شاخص تورم اعلامی توسط بانک مرکزی محاسبه می‌شود.
• فرمول محاسبه خسارت تاخیر تادیه:
  • خسارت تاخیر تادیه = (مبلغ چک یا شاخص تورم) × (تعداد روزهای تأخیر) × (نرخ سود) / 100

نکات مهم:

• درخواست صدور گواهی عدم پرداخت باید حداکثر تا شش ماه از تاریخ سررسید چک انجام شود.
• دارنده چک می‌تواند علاوه بر خسارت تاخیر تادیه، مطالبه خسارات دیگر مانند هزینه دادرسی و حق الوکاله را نیز از صادر کننده چک بکند.
• اگر صادر کننده چک معسر اعلام شود، فقط بخشی از وجه چک و خسارت تاخیر تادیه قابل وصول خواهد بود.

خسارات تأخیر تأدیه = (مبلغ چک × نرخ تورم در دوره مورد نظر) / 100

خسارات تأخیر تأدیه = (10,000,000 × 20) / 100 = 2,000,000 تومان

مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه برای چک در ایران

در قانون ایران، برای چک‌هایی که در تاریخ سررسید پرداخت نمی‌شوند، علاوه بر مجازات‌های کیفری، خسارتی به عنوان خسارت تأخیر تأدیه نیز به دارنده چک تعلق می‌گیرد.

مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک در دو ماده قانونی مجزا پیش‌بینی شده است:

1. تبصره 2 ماده 515 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی:

• مبنای محاسبه: نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در دوره مورد نظر (از تاریخ سررسید چک تا زمان وصول وجه آن).
• نحوه محاسبه: فرمول محاسبه خسارات تأخیر تأدیه به شرح زیر است:

خسارات تأخیر تأدیه = (مبلغ چک × نرخ تورم در دوره مورد نظر) / 100

2. ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی:

• مبنای محاسبه: شاخص قیمت سالانه در زمان تادیه (یعنی زمانی که وجه چک پرداخت می‌شود) به نسبت شاخص قیمت سالانه در زمان سررسید چک.
• نحوه محاسبه: فرمول محاسبه خسارات تأخیر تأدیه به شرح زیر است:

خسارات تأخیر تأدیه = (مبلغ چک × (شاخص قیمت سالانه در زمان تادیه / شاخص قیمت سالانه در زمان سررسید)) - مبلغ چک

نکته:

• در حال حاضر، رویه قضایی در مورد مبنای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک اختلافی است.
• برخی از دادگاه‌ها از تبصره 2 ماده 515 و نرخ تورم به عنوان مبنای محاسبه استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از ماده 522 و شاخص قیمت سالانه استفاده می‌کنند.
• برای تعیین مبنای دقیق محاسبه در مورد چک خاص خود، باید به نظر قاضی رسیدگی کننده به پرونده توجه کنید.
• این اطلاعات فقط جنبه ی کلی دارد و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود.
• برای کسب اطلاعات دقیق تر در مورد مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک، شرایط قانونی، نحوه محاسبه و رویه قضایی، باید با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.