تجدید نظر خواهی در حقوق ایران
تجدید نظر خواهی یکی از طرق اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، ذینفع میتواند نسبت به آراء دادگاههای بدوی در امور مدنی و حقوقی، به دادگاه تجدید نظر مراجعه کند و تقاضای نقض یا ابطال آن را بنماید.
مراحل تجدید نظر خواهی:
- تنظیم و تقدیم دادخواست تجدید نظر: ذینفع باید ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رای بدوی، دادخواست تجدید نظر را به دفتر رییس دادگاه بدوی تسلیم کند. در این دادخواست باید مشخصات تجدید نظر خواه، تجدید نظر خوانده، شرح دادخواست، دلایل و مستندات تجدید نظر خواهی و ماحصل خواسته قید شود.
- ارسال پرونده به دادگاه تجدید نظر: پس از پذیرش دادخواست تجدید نظر، پرونده به همراه رونوشت مدارک و لوایح طرفین به دادگاه تجدید نظر ارسال می شود.
- بررسی پرونده در دادگاه تجدید نظر: پرونده در شعبه مربوطه در دادگاه تجدید نظر مطرح و مورد رسیدگی قرار می گیرد.
- صدور رای تجدید نظر: دادگاه تجدید نظر با صدور یکی از آراء زیر به تجدید نظر خواهی رسیدگی می کند:
- رای تایید: در صورت تایید رای بدوی، تجدید نظر خواهی رد می شود.
- رای نقض: در صورت نقض رای بدوی، پرونده برای رسیدگی مجدد به همان دادگاه بدوی یا دادگاه هم عرض دیگر ارسال می شود.
- رای ابطال: در موارد نادری که رای بدوی خلاف شرع یا قانون باشد، دادگاه تجدید نظر رای را ابطال می کند و پرونده مختومه می شود.
شرایط تجدید نظر خواهی:
- قطعی نبودن رای: رای مورد تجدید نظر خواهی باید قطعی نباشد. یعنی امکان اعتراض به آن از طریق واخواهی وجود داشته باشد.
- ارزش خواسته: ارزش خواسته باید بیش از دو میلیون ریال باشد.
- وجود ذینفع: فقط ذینفع میتواند تجدید نظر خواهی کند. ذینفع کسی است که از رای متضرر شده باشد.
- رعایت مهلت قانونی: تجدید نظر خواهی باید در مهلت قانونی (20 روز از تاریخ ابلاغ رای) انجام شود.
آثار تجدید نظر خواهی:
- توقف اجرای رای: با تقدیم دادخواست تجدید نظر، اجرای رای بدوی متوقف نمیشود مگر اینکه تجدید نظر خواه تامین مناسب برای خسارات احتمالی تجدید نظر خوانده ارائه کند و یا دادگاه ضرورت توقیف را تشخیص دهد.
- رسیدگی مجدد به پرونده: در صورت نقض رای بدوی، پرونده برای رسیدگی مجدد به همان دادگاه بدوی یا دادگاه هم عرض دیگر ارسال می شود.
نقاط قوت تجدید نظر خواهی:
- تجدید نظر خواهی یک طریق فوق العاده برای اعاده دادرسی است و به ذینفع این امکان را میدهد که در صورت وجود ایراد در رای بدوی، به دادگاه تجدید نظر مراجعه کند.
- دادگاه تجدید نظر با دقت و وسعت نظر بیشتری به پرونده رسیدگی میکند و احتمال صدور رای صحیح افزایش مییابد.
نقاط ضعف تجدید نظر خواهی:
- تجدید نظر خواهی فرآیندی پیچیده و زمانبر است و نیاز به تخصص و دانش حقوقی دارد.
- در صورت تایید رای بدوی، تجدید نظر خواه باید هزینههای دادرسی را بپردازد.
قوانین تجدید نظر خواهی در حقوق ایران
تجدید نظر خواهی یکی از طرق اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، ذینفع میتواند نسبت به احکام بدوی دادگاهها و مراجع قضایی صالح، به دادگاه تجدید نظر، درخواست رسیدگی مجدد کند.
هدف از تجدید نظر خواهی:
- احقاق حقوق تضییع شده اشخاص
- ایجاد وحدت رویه قضایی
- نظارت بر عملکرد دادگاههای بدوی
موارد قابل تجدید نظر:
- احکام بدوی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، کیفری، ثبتی، احوال شخصیه و سایر دعاوی
- احکام بدوی دادگاههای نظامی در خصوص جرایم غیرنظامی
- احکام بدوی دادگاههای انقلاب در خصوص جرایم غیرسیاسی و غیر امنیتی
- قرارهای نهایی و قابل تجدید نظر دادگاهها و مراجع قضایی
شرایط تجدید نظر خواهی:
- ذینفع بودن تجدید نظر خواه
- قطعی نبودن حکم یا قرار مورد تجدید نظر خواهی
- داشتن مهلت قانونی برای تجدید نظر خواهی
- رعایت تشریفات قانونی تجدید نظر خواهی
مرجع رسیدگی به تجدید نظر خواهی:
- دادگاه تجدید نظر در حوزه قضایی مربوطه
رسیدگی در تجدید نظر:
- رسیدگی در تجدید نظر منحصراً به موارد شکلی و ماهوی حکم یا قرار معترضعلیه محدود میشود.
- دادگاه تجدید نظر می تواند با بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط طرفین، یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
- تأیید حکم یا قرار بدوی
- نقض حکم یا قرار بدوی و ارجاع پرونده به همان دادگاه بدوی برای رسیدگی مجدد
- نقض حکم یا قرار بدوی و صدور حکم یا قرار جدید توسط خود دادگاه تجدید نظر
آثار تجدید نظر خواهی:
- تجدید نظر خواهی مانع اجرای حکم یا قرار مورد تجدید نظر خواهی نمیشود، مگر اینکه تأخیر در اجرا ضرر جبرانناپذیری به تجدید نظر خواه بزند و یا ذینفع تأمین مناسب ارائه دهد.
- تجدید نظر خواهی نسبت به احکام و قرارهای تأمینی و احکام و قرارهای راجع به صلاحیت و رد دادرسی پذیرفته نمیشود.
قوانین و مقررات مربوط به تجدید نظر خواهی:
- باب چهارم از قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی
- قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب
- سایر قوانین و مقررات مربوط به مراجع تجدید نظر
شرایط تجدید نظر خواهی در نظام حقوقی ایران
تجدید نظر خواهی یکی از طرق اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، اشخاص میتوانند نسبت به آراء صادره توسط دادگاههای بدوی (اعم از دادگاههای عمومی و انقلاب و دادگاههای تخصصی) در موارد قانونی، تجدید نظر خواهی نمایند و تقاضای رسیدگی مجدد به پرونده خود را در دادگاه تجدید نظر استان داشته باشند.
شرایط تجدید نظر خواهی:
برای تجدید نظر خواهی از آراء دادگاه بدوی، رعایت شرایط زیر ضروری است:
- قطعی نبودن رأی: فقط از آراء قطعی دادگاههای بدوی میتوان تجدید نظر خواهی کرد. آراء قابل تجدید نظر در ماده 367 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی احصاء شده است.
- وجود ذینفع: فقط ذینفع در رأی میتواند از آن تجدید نظر خواهی کند. ذینفع کسی است که از حکم صادره به نوعی متضرر میشود.
- مهلت قانونی: تجدید نظر خواهی باید در مهلت قانونی انجام شود. مهلت تجدید نظر خواهی در امور مدنی 20 روز و در امور کیفری یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی است.
- داشتن ایراد یا اعتراض به رأی: تجدید نظر خواهی باید به دلیل وجود ایراد یا اعتراض به رأی باشد. ایرادات و اعتراضات قابل طرح در مرحله تجدید نظر خواهی در مواد 368 و 369 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی و مواد 477 و 478 قانون آئین دادرسی کیفری بیان شده است.
ارائه دادخواست تجدید نظر خواهی:
برای تجدید نظر خواهی، باید دادخواست تجدید نظر خواهی به دفترخانه دادگاه تجدید نظر استان مربوطه ارائه شود.
دادخواست تجدید نظر خواهی باید به طور کتبی تنظیم و به امضاء و انگشت متقاضی یا وکیل او برسد.
در دادخواست تجدید نظر خواهی باید مشخصات کامل متقاضی، طرف مقابل، موضوع دعوا، مشخصات و خلاصه مفاد رأی مورد اعتراض و دلایل و مستندات تجدید نظر خواهی قید شود.
رسیدگی به تجدید نظر خواهی:
پس از ارائه دادخواست تجدید نظر خواهی، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه تجدید نظر استان ارجاع میشود.
دادگاه تجدید نظر پس از بررسی پرونده و لوایح طرفین، یکی از احکام زیر را صادر میکند:
- تأیید رأی: در این صورت، رأی مورد تجدید نظر خواهی قطعی و لازم الاجرا میشود.
- نقض رأی و ارجاع به مرجع رسیدگی کننده: در این صورت، دادگاه تجدید نظر رأی را نقض و پرونده را برای رسیدگی مجدد به همان دادگاه بدوی که رأی را صادر کرده است، اعاده میکند.
- نقض رأی و صدور رأی جدید: در این صورت، دادگاه تجدید نظر خود به جای مرجع رسیدگی کننده، به پرونده رسیدگی و مبادرت به صدور رأی جدید میکند.
نکات مهم:
- تجدید نظر خواهی فقط یک بار و در یک مرحله امکانپذیر است.
- در صورت تجدید نظر خواهی از آراء صادره از مراجع موضوعی، ابتدا باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کرد و در صورت عدم قبول درخواست، امکان فرجام خواهی به دیوان عالی کشور وجود دارد.
- تجدید نظر خواهی باید توسط وکیل پایه یک دادگستری انجام شود.
مراحل تجدید نظر خواهی در دادگاههای آلمان:
مراحل تجدید نظر خواهی در دادگاههای آلمان، بسته به نوع پرونده و دادگاه مربوطه، ممکن است کمی متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی، مراحل زیر را شامل میشود:
1. درخواست تجدید نظر:
- اولین قدم، ثبت درخواست تجدید نظر است. این درخواست باید به صورت کتبی به دادگاه ارائه شود و در آن، دلایل عدم رضایت از رای دادگاه بدوی قید شود.
- مهلت ارائه درخواست تجدید نظر، یک ماه از تاریخ ابلاغ رای دادگاه بدوی است.
- درخواست تجدید نظر باید به زبان آلمانی نوشته شود و به همراه مدارک و مستندات مربوطه به دادگاه ارائه شود.
2. بررسی درخواست تجدید نظر:
- پس از ثبت درخواست تجدید نظر، دادگاه تجدید نظر به بررسی آن میپردازد.
- در این مرحله، دادگاه، مدارک و مستندات ارائه شده توسط متقاضی تجدید نظر را بررسی میکند و ممکن است از او توضیحات بیشتری بخواهد.
- دادگاه همچنین رای دادگاه بدوی را به طور کامل بررسی میکند و در صورت لزوم، کارشناسان مربوطه را برای اظهار نظر دعوت میکند.
3. رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:
- در برخی موارد، دادگاه تجدید نظر، جلسه رسیدگی برگزار میکند تا به طور شفاهی از طرفین دعوا و وکلای آنها استماع کند.
- در این جلسه، هر یک از طرفین میتوانند دلایل خود را برای اثبات صحت ادعای خود ارائه کنند.
- دادگاه تجدید نظر پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک و مستندات، رای نهایی خود را صادر میکند.
4. رای نهایی:
- رای نهایی دادگاه تجدید نظر، قطعی و غیرقابل اعتراض است.
- در صورت عدم رضایت از رای نهایی، فقط میتوان به دادگاه قانون اساسی (Bundesverfassungsgericht) درخواست ابطال رای داد.
نکات مهم:
- تجدید نظر خواهی، آزاد است، به این معنی که هر کسی که از رای دادگاه بدوی ناراضی باشد، میتواند نسبت به آن تجدید نظر خواهی کند.
- با این حال، تجدید نظر خواهی باید به دلایل موجه و با مدارک و مستندات کافی ارائه شود.
- در صورت عدم ارائه دلایل و مدارک کافی، دادگاه تجدید نظر، درخواست تجدید نظر را رد خواهد کرد.
- هزینههای تجدید نظر خواهی، به عهده متقاضی تجدید نظر است.
- توصیه میشود که برای انجام مراحل تجدید نظر خواهی، از یک وکیل دادگستری متخصص در امور مربوطه کمک بگیرید.
رسیدگی به تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر
پس از ارائه لایحه تجدید نظر خواهی و پرداخت هزینه های مربوطه، پرونده تجدید نظر خواهی به شعبه تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان مربوطه ارسال می شود. در شعبه تجدید نظر، پرونده توسط سه نفر از قضات دادگاه تجدید نظر به عنوان هیات تجدید نظر مورد بررسی قرار می گیرد.
مراحل رسیدگی به تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر به شرح زیر است:
1. بررسی پرونده توسط هیات تجدید نظر: هیات تجدید نظر پرونده و لایحه تجدید نظر خواهی را به طور دقیق مطالعه می کند و در صورت نیاز، از طرفین دعوا برای اخذ توضیحات دعوت می کند.
2. برگزاری جلسه رسیدگی: در صورت ضرورت، جلسه رسیدگی تجدید نظر برگزار می شود. در جلسه رسیدگی، طرفین دعوا و یا وکلای آنها می توانند لایحه دفاعیه خود را ارائه و دلایل و مستندات خود را بیان کنند.
3. صدور رای تجدید نظر: پس از بررسی پرونده و در صورت لزوم برگزاری جلسه رسیدگی، هیات تجدید نظر رای تجدید نظر را صادر می کند. رای تجدید نظر با اکثریت آراء صادر می شود.
انواع آراء تجدید نظر:
- تایید رای بدوی: در صورت تایید رای بدوی، رای دادگاه بدوی قطعی و لازم الاجرا می شود.
- نقض رای بدوی: در صورت نقض رای بدوی، رای دادگاه بدوی نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به همان دادگاه بدوی اعاده می شود.
- اصلاح رای بدوی: در برخی موارد، دادگاه تجدید نظر رای بدوی را اصلاح می کند.
نکات مهم:
- رسیدگی در دادگاه تجدید نظر به طور کتبی و شفاهی انجام می شود.
- تجدید نظر خواه می تواند در جلسه رسیدگی حاضر شده و لایحه دفاعیه خود را ارائه دهد.
- وکیل می تواند به جای تجدید نظر خواه در جلسه رسیدگی حاضر شود.
- آراء صادره توسط دادگاه تجدید نظر قطعی است و فقط در موارد قانونی قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است.
- در صورت نقض رای بدوی توسط دادگاه تجدید نظر، دادگاه بدوی موظف است بر اساس نظریه دادگاه تجدید نظر به پرونده رسیدگی مجدد کند.
ارائه دادخواست تجدید نظر خواهی در حقوق ایران
تجدید نظر خواهی یکی از طرق اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، ذینفع میتواند نسبت به احکام بدوی دادگاهها و مراجع قضایی صالح، به دادگاه تجدید نظر، درخواست رسیدگی مجدد کند.
مراحل ارائه دادخواست تجدید نظر خواهی:
1. تنظیم دادخواست تجدید نظر:
- اولین قدم برای تجدید نظر خواهی، تنظیم دادخواست تجدید نظر است.
- در دادخواست تجدید نظر باید مشخصات تجدید نظر خواه، تجدید نظر خوانده، دادگاه بدوی صادر کننده حکم یا قرار، تاریخ صدور حکم یا قرار، شرح خلاصه پرونده و دلایل و مستندات تجدید نظر خواهی قید شود.
2. ارائه دادخواست تجدید نظر به دفتر دادگاه بدوی:
- دادخواست تجدید نظر باید به دفتر دادگاه بدوی صادر کننده حکم یا قرار ارائه شود.
- در این مرحله، تجدید نظر خواه باید هزینه دادرسی تجدید نظر را نیز پرداخت کند.
3. ارسال پرونده به دادگاه تجدید نظر:
- پس از ارائه دادخواست تجدید نظر و پرداخت هزینه دادرسی، پرونده به دادگاه تجدید نظر در حوزه قضایی مربوطه ارسال می شود.
4. رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:
- در دادگاه تجدید نظر، به دادخواست تجدید نظر و لایحه دفاعیه تجدید نظر خوانده رسیدگی می شود.
- دادگاه تجدید نظر می تواند با بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط طرفین، یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
- تأیید حکم یا قرار بدوی
- نقض حکم یا قرار بدوی و ارجاع پرونده به همان دادگاه بدوی برای رسیدگی مجدد
- نقض حکم یا قرار بدوی و صدور حکم یا قرار جدید توسط خود دادگاه تجدید نظر
5. ابلاغ رأی دادگاه تجدید نظر:
- پس از صدور رأی توسط دادگاه تجدید نظر، رأی به طرفین ابلاغ می شود.
نکات مهم:
- مهلت تجدید نظر خواهی 20 روز از تاریخ ابلاغ حکم یا قرار بدوی است.
- تجدید نظر خواهی فقط نسبت به احکام و قرارهای بدوی دادگاهها و مراجع قضایی صالح پذیرفته میشود.
- در تجدید نظر خواهی، فقط می توان به موارد شکلی و ماهوی حکم یا قرار معترضعلیه ایراد گرفت.
- تجدید نظر خواهی مانع اجرای حکم یا قرار مورد تجدید نظر خواهی نمیشود، مگر اینکه تأخیر در اجرا ضرر جبرانناپذیری به تجدید نظر خواه بزند و یا ذینفع تأمین مناسب ارائه دهد.