حجب در ارث مشاوره حقوقی

حجب در ارث در ایران

حجب در ارث به معنای محروم شدن برخی از ورثه از همه یا بخشی از ارث خود به دلیل وجود وارث یا وارثان دیگر است. در قانون مدنی ایران، دو نوع حجب وجود دارد:

1. حجب نقصانی:

• در حجب نقصانی، سهم وارث محجوب از حد اعلی به حد ادنی کاهش می یابد.
• موارد حجب نقصانی:
  • وجود اولاد:
    • اگر مورث فرزند داشته باشد، پدر و مادر او از ارث او محجوب می شوند و فقط سهم تعلق را ارث می برند.
  • وجود اخوه:
    • اگر مورث برادر یا خواهر داشته باشد، اجداد پدری و مادری او از ارث او محجوب می شوند و فقط سهم تعلق را ارث می برند.

2. حجب حرمانی:

• در حجب حرمانی، وارث محجوب به طور کلی از ارث محروم می شود.
• موارد حجب حرمانی:
  • قتل عمدی مورث:
    • هرگاه وارثی مورث خود را عمداً به قتل برساند، از ارث او محروم می شود.
  • کفر:
    • هر کافری از ارث مسلمان محروم می شود.
  • لعن والدین:
    • هرگاه وارثی پدر و مادر خود را لعن کند، از ارث آنها محروم می شود.
  • ارتداد:
    • هرگاه وارثی پس از مسلمان شدن از اسلام مرتد شود، از ارث مسلمانان محروم می شود.

نکات:

• محرومیت از ارث فقط در موارد قانونی و با حکم دادگاه قابل اعمال است.
• اشخاصی که مشمول موارد فوق هستند، فقط از ارث مورث خاص (کسی که به قتل رسیده، لعن شده یا از او ارتداد یافته) محروم می شوند و از ارث سایر اشخاص محروم نمی شوند.
• در برخی موارد، امکان بخشش برای اشخاصی که مرتکب جرم شده و مشمول محرومیت از ارث شده اند، وجود دارد.

حجب نقصانی در قانون ارث ایران

حجب نقصانی یکی از اصطلاحات حقوقی در نظام ارث ایران است.

حجب نقصانی به معنای کاهش سهم الارث برخی از وراث به دلیل وجود وارث دیگر است.

به عبارت دیگر، در حجب نقصانی، سهم الارث یک یا چند وارث به حداقل می‌رسد و از حد اعلا به حد ادنی تنزل پیدا می‌کند.

موارد حجب نقصانی:

• حجب مادر از ثلث: در صورتی که برای متوفی اولاد باشد، سهم مادر از یک سوم به یک ششم ماترک تنزل پیدا می‌کند.
• حجب پدر و مادر از ششم: در صورتی که برای متوفی اولاد و برادر و خواهر ابوینی باشد، سهم پدر و مادر از یک ششم به یک ششم ماترک تنزل پیدا می‌کند.
• حجب ابوین از مازاد: در صورتی که برای متوفی اولاد و اموال مازاد بر سهم فرضیه باشد، سهم ابوین از مازاد به آنها تعلق نمی‌گیرد.
• حجب اخوه از سهم خود: در صورتی که برای متوفی اولاد باشد، سهم برادران و خواهران اعم از ابوینی و ابی از سهم خود به نصف تقلیل پیدا می‌کند.

نکات مهم:

• حجب نقصانی فقط در مورد وراث فرض بر (وراثی که سهم الارث آنها در قانون تعیین شده است) اعمال می‌شود.
• حجب نقصانی به نفع سایر وراث فرض بر و یا بیت المال است.
• در صورت وجود مانع از ارث (مانند قتل عمدی مورث) برای وارثی که حجب نقصانی به او وارد می‌شود، حجب نقصانی نیز اعمال نمی‌شود.

توصیه:

• قوانین مربوط به حجب نقصانی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
• در صورت فوت یکی از اعضای خانواده و برای بررسی ارث بردن وراث، توصیه می‌شود به یک وکیل یا حقوقدان متخصص مراجعه کنید.
• وکیل یا حقوقدان می‌تواند با بررسی دقیق شرایط و مدارک، به شما در مورد حجب نقصانی و حق و حقوق وراث راهنمایی کند.

حجب حرمانی در قانون ارث ایران

حجب حرمانی در قانون ارث ایران به موردی گفته می‌شود که وجود یک شخص مانع از ارث بردن شخص دیگر می‌شود. در حجب حرمانی، شخص محجوب هیچ سهمی از ارث نمی‌برد، حتی اگر نزدیک‌ترین وراث متوفی باشد.

موارد حجب حرمانی در قانون مدنی ایران عبارتند از:

1. قتل عمد مورث:

• طبق ماده 880 قانون مدنی، هرگاه فرزندی عمداً پدر یا مادر خود را به قتل برساند، از ارث آنها محروم می‌شود.
• فرزند قاتل در این مورد محجوب حرمانی از ارث پدر یا مادر خود می‌شود.

2. لعان:

• طبق ماده 881 قانون مدنی، اگر پدر، فرزند خود را لعن کند و لعان ثابت شود، فرزند از ارث پدر محروم می‌شود.
• در این مورد، فرزند ملعون محجوب حرمانی از ارث پدر خود می‌شود.

3. کفر:

• طبق ماده 881 مکرر قانون مدنی، اگر متوفی مسلمان باشد و فرزند او کافر باشد، فرزند از ارث متوفی محروم می‌شود.
• در این مورد، فرزند کافر محجوب حرمانی از ارث پدر یا مادر مسلمان خود می‌شود.

4. نسیم:

• طبق ماده 882 قانون مدنی، اگر فرزند، پدر یا مادر خود را به زنا تهمت بزند و تهمت او ثابت شود، از ارث آنها محروم می‌شود.
• در این مورد، فرزند توهین کننده محجوب حرمانی از ارث پدر یا مادر خود می‌شود.

5. عدم اقرار به نسب:

• طبق ماده 883 قانون مدنی، اگر فرزند به پدر یا مادر خود اقرار به نسب نکند و نسبت او ثابت نشود، از ارث آنها محروم می‌شود.
• در این مورد، فرزند منکر نسب محجوب حرمانی از ارث پدر یا مادر خود می‌شود.

نکات:

• حجب حرمانی فقط شامل وراث نسبی می‌شود و وراث سببی (مانند همسر) را شامل نمی‌شود.
• در حجب حرمانی، شخص محجوب هیچ سهمی از ارث نمی‌برد، حتی اگر وصیتی به نفع او شده باشد.
• برای بررسی دقیق وضعیت و ارائه مشاوره حقوقی مناسب، لازم است به یک وکیل متخصص مراجعه شود.

موارد حجب ارث در قانون مدنی

حجب در قانون مدنی به حالتی گفته می‌شود که در اثر وجود وارث دیگر، وارثی از تمام یا بخشی از ارث محروم می‌شود. حجب بر دو قسم است:

1. حجب حرمانی:

در حجب حرمانی، وجود وارث نزدیک‌تر، وارث دورتر را از تمام یا بخشی از ارث محروم می‌کند.

موارد حجب حرمانی:

• حجب ابوین از اولاد: اگر برای متوفی اولاد (فرزند، نوه و …) وجود داشته باشد، پدر و مادر از ارث محروم می‌شوند و فقط می‌توانند در صورت عدم وجود اولاد، از ثلث ماترک (یک سوم اموال متوفی) ارث ببرند.
• حجب برادر و خواهر از اولاد برادر و خواهر: اگر برای متوفی اولاد برادر و خواهر (برادرزاده، خواهرزاده و …) وجود داشته باشد، برادر و خواهر متوفی از ارث محروم می‌شوند.
• حجب اجداد از اولاد اجداد: اگر برای متوفی اولاد اجداد (نوه برادر و خواهر، نوه عمو و …) وجود داشته باشد، اجداد متوفی از ارث محروم می‌شوند.

2. حجب نقصانی:

در حجب نقصانی، وجود وارث نزدیک‌تر، سهم‌الارث وارث دورتر را از حد اعلی به حد ادنی تنزل می‌دهد.

موارد حجب نقصانی:

• تنزل سهم شوهر از نصف به ربع: اگر برای متوفی اولاد وجود داشته باشد، سهم شوهر از نصف ماترک به ربع ماترک (یک چهارم اموال متوفی) تنزل می‌یابد.
• تنزل سهم زن از ربع به ثمن: اگر برای زوج متوفی اولاد وجود داشته باشد، سهم زن از ربع ماترک به ثمن ماترک (یک هشتم اموال متوفی) تنزل می‌یابد.

نکات مهم:

• حجب فقط در مورد وراث نسبی (وراثی که با متوفی نسبت خونی دارند) اعمال می‌شود و در مورد وراث سببی (مانند همسر) صدق نمی‌کند.
• در صورت وجود وصیت، ممکن است حجب تا حدی که به حقوق واجب‌النفقه و دیون متوفی لطمه نزند، از بین برود.
• قوانین مربوط به حجب ارث در فقه و حقوق اسلام ریشه دارد و ممکن است با قوانین سایر کشورها تفاوت داشته باشد.