خسارت تأخیر تأدیه

خسارت تأخیر تأدیه نوعی جریمه است که به طلبکار به دلیل تأخیر در پرداخت بدهی توسط بدهکار تعلق می‌گیرد.

هدف از این جریمه، جبران ضرری است که به طلبکار به دلیل کاهش ارزش پول در طول زمان و از دست دادن فرصت‌های سرمایه‌گذاری وارد شده است.

بخشنامه نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه

مبنای قانونی:

• ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی
• بخشنامه ریاست قوه قضائیه در خصوص نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه مصوب 1397

شرایط مطالبه خسارت تأخیر تأدیه:

• وجود دین حال شده (یعنی دینی که موعد پرداخت آن فرا رسیده باشد)
• تأخیر در پرداخت دین توسط بدهکار
• تقاضای طلبکار

نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه:

• طبق بخشنامه ریاست قوه قضائیه، نرخ خسارت تأخیر تأدیه معادل نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی در هر سال محاسبه می‌شود.
• در حال حاضر (اردیبهشت 1404) نرخ خسارت تأخیر تأدیه 47 درصد در سال است.
• خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید دین تا زمان پرداخت کامل آن محاسبه می‌شود.

نحوه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه:

• طلبکار می‌تواند همزمان با دادخواست اصلی خود، دادخواست مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را نیز به دادگاه ارائه دهد.
• همچنین، طلبکار می‌تواند بعد از صدور حکم اصلی، دادخواست جداگانه‌ای برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه ارائه دهد.

نکات:

• در برخی از موارد، مانند چک، اسناد تجاری و اوراق قرضه، نرخ خسارت تأخیر تأدیه در خود سند یا قانون مشخص شده است.
• اگر در مورد نرخ یا نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه سوالی دارید، می‌توانید به یک وکیل یا مشاور حقوقی مراجعه کنید.

خسارت دیرکرد چیست؟

خسارت دیرکرد به مبلغی گفته می‌شود که طلبکار از بدهکار به دلیل تأخیر در پرداخت دین دریافت می‌کند. این خسارت به منظور جبران ضرر و زیانی است که به طلبکار به دلیل تأخیر در وصول طلبش وارد شده است.

مبنای قانونی خسارت دیرکرد:

• ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی: این ماده مقرر می‌دارد که در دعاوی که موضوع آن دین باشد، در صورت اثبات تأخیر در پرداخت دین، خسارت دیرکرد طبق نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی، از تاریخ سررسید تا روز پرداخت به آن تعلق می‌گیرد.
• استفساریه شورای نگهبان: شورای نگهبان در خصوص ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی استفساریه‌ای صادر کرده است که بر اساس آن، خسارت دیرکرد وجه نقد، مطابق نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی محاسبه می‌شود.

شرایط مطالبه خسارت دیرکرد:

• وجود دین: برای مطالبه خسارت دیرکرد، باید دینی وجود داشته باشد که سررسید پرداخت آن فرا رسیده باشد.
• تأخیر در پرداخت: بدهکار باید در پرداخت دین تأخیر کرده باشد.
• اثبات تأخیر: طلبکار باید تأخیر در پرداخت را به دادگاه اثبات کند.

بخشنامه نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه

نحوه محاسبه خسارت دیرکرد:

خسارت دیرکرد طبق فرمولی که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است، محاسبه می‌شود. این فرمول به شرح زیر است:

خسارت دیرکرد = (اصل دین * (شاخص تورم زمان پرداخت - شاخص تورم زمان سررسید)) / شاخص تورم زمان سررسید

• اصل دین: مبلغی است که بدهکار باید به طلبکار پرداخت کند.
• شاخص تورم: شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی در هر مقطع زمانی است.

توجه:

• در برخی موارد، قرارداد ممکن است شرایطی برای محاسبه خسارت دیرکرد مغایر با قانون تعیین کرده باشد. در این صورت، شرایط قرارداد ملاک عمل خواهد بود.
• مطالبه خسارت دیرکرد اختیاری است و طلبکار می‌تواند به جای آن، منافع دیرکرد را مطالبه کند.

مثال:

فرض کنید شما در تاریخ 1 فروردین 1403 مبلغ 100 میلیون تومان به یک پیمانکار بابت انجام یک پروژه ساختمانی پرداخت کرده اید. در قرارداد قید شده است که پیمانکار موظف است پروژه را تا تاریخ 1 تیر 1403 به اتمام برساند. در صورت تاخیر در اتمام پروژه، پیمانکار موظف به پرداخت خسارت دیرکرد به نرخ 20 درصد در سال خواهد بود.

اگر پیمانکار پروژه را تا تاریخ 15 تیر 1403 به اتمام برساند، شما می توانید علاوه بر اصل مبلغ 100 میلیون تومان، خسارت دیرکرد مربوط به 45 روز تاخیر را نیز از پیمانکار مطالبه کنید.

نرخ خسارت دیرکرد در سال 1404:

نرخ خسارت دیرکرد در سال 1404، طبق بخشنامه شماره 287133/99 مورخ 1403/12/09 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به شرح زیر است:

• از تاریخ 1401/01/01 تا تاریخ 1402/06/31: 47 درصد
• از تاریخ 1402/07/01 تا تاریخ 1403/06/31: 39 درصد
• از تاریخ 1403/07/01 تا تاریخ 1404/03/31: 47 درصد

توجه:

• اطلاعات ارائه شده در این پاسخ فقط جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود. برای دریافت مشاوره در خصوص پرونده خود، باید به وکیل دادگستری مراجعه کنید.
• قوانین و مقررات مربوط به خسارت تاخیر تادیه و خسارت دیرکرد در طول زمان تغییر می کند. لذا برای اطمینان از صحت اطلاعات، باید به آخرین قوانین و مقررات در این زمینه مراجعه کنید.

  شرایط مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

  مطالبه خسارت تأخیر تأدیه در دو حالت کلی امکان‌پذیر است:

  1. تعهدات قانونی:

  در برخی از قوانین، به طور صریح به لزوم پرداخت خسارت تأخیر تأدیه اشاره شده است. به عنوان مثال، در ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است:

  “در مورد وجهی که به موجب حکم دادگاه یا سند رسمی باید پرداخت شود و پرداخت کننده در انجام تعهد خود تأخیر کند، از تاریخ تأخیر تا زمان تأدیه کامل وجه، محکوم به پرداخت خسارت تأخیر به نرخ قانونی می باشد.”

  در اینگونه موارد، صرف وقوع تأخیر در پرداخت، بدون نیاز به شرط یا توافق قبلی، موجب استحقاق طلبکار برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه می‌شود.

  2. تعهدات قراردادی:

  طرفین یک قرارداد می‌توانند با توافق یکدیگر، شرطی را در قرارداد درج کنند که به موجب آن، در صورت تأخیر در پرداخت، متعهد به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه به طرف مقابل باشد. در اینگونه موارد، برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، باید دو شرط زیر وجود داشته باشد:

  • وجود شرط صریح در قرارداد: در قرارداد باید به طور صریح ذکر شده باشد که در صورت تأخیر در پرداخت، متعهد موظف به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه به طرف مقابل خواهد بود.
  • تعیین نرخ خسارت: در قرارداد باید نرخ خسارت تأخیر تأدیه به طور مشخص تعیین شده باشد. نرخ خسارت تأخیر تأدیه می‌تواند به صورت درصدی از اصل دین یا به صورت مبلغ ثابت برای هر روز تأخیر تعیین شود.

  نکات مهم:

  • در صورت عدم تعیین نرخ خسارت تأخیر تأدیه در قرارداد، نرخ قانونی خسارت تأخیر تأدیه اعمال خواهد شد.
  • نرخ قانونی خسارت تأخیر تأدیه هر ساله توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود.
  • خسارت تأخیر تأدیه علاوه بر اصل دین، قابل مطالبه است.
  • برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، می‌توان از طریق طرح دعوای حقوقی در دادگاه اقدام کرد.

  منابع:

  • ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی
  • بخشنامه شماره 287133/99 مورخ 1403/12/09 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

  توجه:

  • اطلاعات ارائه شده در این پاسخ فقط جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود. برای دریافت مشاوره در خصوص پرونده خود، باید به وکیل دادگستری مراجعه کنید.
  • قوانین و مقررات مربوط به خسارت تأخیر تأدیه در طول زمان تغییر می کند. لذا برای اطمینان از صحت اطلاعات، باید به آخرین قوانین و مقررات در این زمینه مراجعه کنید.

   

خسارت = اصل دین * نرخ خسارت * دوره تأخیر / 100

خسارت = 100,000,000 * 47 * 1 / 100 = 4,700,000 تومان

نحوه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، باید مراحل زیر را طی کنید:

1. جمع‌آوری مدارک:

• مدارک مربوط به دین: این مدارک شامل سند دین، مانند قرارداد، چک، سفته، فاکتور و … می‌شود.
• مدارک مربوط به سررسید دین: این مدارک شامل تاریخ انعقاد قرارداد، تاریخ صدور چک یا سفته و … می‌شود.
• مدارک مربوط به تأخیر در پرداخت: این مدارک می‌توانند شامل اخطار کتبی به بدهکار برای پرداخت دین، شهادت شهود و … باشد.

2. ارسال اظهارنامه:

شما می‌توانید قبل از مراجعه به دادگاه، برای اخطار به بدهکار و فراهم کردن فرصتی برای پرداخت دین، به او اظهارنامه ارسال کنید.

3. مراجعه به دادگاه:

اگر بدهکار با وجود ارسال اظهارنامه، از پرداخت دین خودداری کند، شما می‌توانید با تنظیم دادخواست به دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خود یا محل وقوع عقد یا ایفاء تعهد مراجعه کنید.

4. رسیدگی در دادگاه:

• دادگاه پس از بررسی مدارک و اسناد شما، بدهکار را احضار می‌کند تا در جلسه دادرسی حاضر شود و دفاعیات خود را ارائه دهد.
• در صورتی که دادگاه دلائل شما را کافی تشخیص دهد، حکم به محکومیت بدهکار به پرداخت اصل دین به همراه خسارت تأخیر تأدیه صادر می‌کند.

نکات مهم:

• محاسبه خسارت تأخیر تأدیه: خسارت تأخیر تأدیه طبق فرمولی که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است، محاسبه می‌شود. این فرمول به شرح زیر است:

خسارت دیرکرد = (اصل دین * (شاخص تورم زمان پرداخت - شاخص تورم زمان سررسید)) / شاخص تورم زمان سررسید

• تضمین خواسته: شما می‌توانید قبل از تقدیم دادخواست، از دادگاه درخواست تضمین خواسته کنید. تضمین خواسته باعث می‌شود تا در صورتی که رأی دادگاه به نفع شما صادر شود، بتوانید طلب خود را از اموال بدهکار وصول کنید.
• استفاده از وکیل: مشاوره با یک وکیل دادگستری مجرب می‌تواند در روند مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به شما کمک شایانی کند.