نحوه گزارش کلاهبرداری اینترنتی در ایران:
در صورت مشاهده یا مورد سوء استفاده قرار گرفتن از طریق کلاهبرداری اینترنتی، می توانید به روش های زیر آن را گزارش دهید:
1. پلیس فتا:
- مرجع اصلی برای رسیدگی به جرایم سایبری در ایران، پلیس فتا است.
- برای گزارش کلاهبرداری اینترنتی می توانید به صورت حضوری به نزدیکترین پلیس فتا مراجعه کنید و یا از طریق وب سایت یا اپلیکیشن پلیس فتا به صورت آنلاین گزارش خود را ثبت کنید.
- آدرس وب سایت پلیس فتا: https://cyberpolice.gov.ir/
- شماره تلفن پلیس فتا: 110
2. قوه قضاییه:
- می توانید با مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب محل سکونت خود و تنظیم شکوائیه، کلاهبرداری اینترنتی را به مراجع قضایی گزارش دهید.
- برای طرح شکایت در دادسرا نیاز به ارائه مدارک و مستنداتی از جمله پرینت اسکرین صفحات مربوط به کلاهبرداری، تراکنش های بانکی و هرگونه مدرک دیگری که نشان دهنده وقوع جرم باشد، دارید.
3. سامانه حمایت از حقوق مصرف کنندگان:
- در صورتی که کلاهبرداری اینترنتی از طریق فروشگاه های اینترنتی یا درگاه های پرداخت آنلاین انجام شده باشد، می توانید به سامانه حمایت از حقوق مصرف کنندگان به نشانی [نشانی وب نامعتبر برداشته شد] مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید.
نکات:
- هنگام گزارش کلاهبرداری اینترنتی، تا حد امکان اطلاعات دقیق و کاملی از جمله آدرس وب سایت یا اپلیکیشن مورد نظر، شماره حساب یا شماره شبا، مبلغ و نحوه کلاهبرداری و هرگونه مدرک دیگری که در اختیار دارید را ارائه کنید.
- از به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی خود مانند رمز عبور و اطلاعات بانکی در هر جایی خودداری کنید.
- نسبت به ایمیل ها، پیامک ها و وب سایت های مشکوک هوشیار باشید و بر روی لینک های ناشناس کلیک نکنید.
- در صورت مشاهده یا مورد سوء استفاده قرار گرفتن از طریق کلاهبرداری اینترنتی، سکوت نکنید و آن را به مراجع ذیربط گزارش دهید.
در ایران، برای حمایت از حقوق مصرفکنندگان و جلوگیری از تخلفات فروشگاههای اینترنتی، مراجع مختلفی برای رسیدگی به شکایات در نظر گرفته شدهاند.
شما میتوانید از طریق یکی از راههای زیر نسبت به فروشگاههای اینترنتی متخلف شکایت کنید:
1. سامانه الکترونیکی تجارت الکترونیکی (ETDA):
- مزایا:
- ثبت شکایت به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری
- پیگیری آسان و سریع شکایات
- حمایت از حقوق مصرفکنندگان
- معایب:
- ممکن است همه تخلفات در این سامانه قابل رسیدگی نباشد.
- فرآیند رسیدگی ممکن است طولانی باشد.
نحوه ثبت شکایت در سامانه ETDA:
- به وب سایت ETDA (https://www.ntsw.ir/Login.aspx) مراجعه کنید.
- بر روی دکمه ثبت شکایت کلیک کنید.
- فرم ثبت شکایت را به طور کامل و دقیق پر کنید.
- مدارک و مستندات مربوط به شکایت خود را بارگذاری کنید.
- دکمه ارسال را کلیک کنید.
2. سازمان تعزیرات حکومتی:
- مزایا:
- رسیدگی قاطع به تخلفات
- اعمال مجازاتهای سنگین برای متخلفان
- معایب:
- نیاز به مراجعه حضوری به شعبه تعزیرات حکومتی
- فرآیند رسیدگی ممکن است پیچیده و طولانی باشد.
نحوه ثبت شکایت در سازمان تعزیرات حکومتی:
- به شعبه تعزیرات حکومتی محل سکونت خود مراجعه کنید.
- فرم شکایت را دریافت و به طور کامل و دقیق پر کنید.
- مدارک و مستندات مربوط به شکایت خود را به همراه فرم تکمیل شده ارائه دهید.
- پرونده شما در شعبه تعزیرات حکومتی تشکیل شده و به آن رسیدگی خواهد شد.
3. مراجع قضایی:
- مزایا:
- رسیدگی کامل و دقیق به پرونده
- استیفای کامل حقوق در صورت اثبات تخلف
- معایب:
- نیاز به وکیل دادگستری و پرداخت هزینههای دادرسی
- فرآیند رسیدگی ممکن است بسیار طولانی باشد.
نحوه ثبت شکایت در مراجع قضایی:
- دادخواستی تنظیم کنید که در آن مشخصات شما، مشخصات فروشگاه اینترنتی، موضوع شکایت، دلایل و مستندات شما ذکر شده باشد.
- دادخواست را به همراه مدارک و مستندات به دادگاه عمومی حقوقی محل سکونت خود ارائه دهید.
- پرونده شما در دادگاه تشکیل شده و به آن رسیدگی خواهد شد.
نکته:
- قبل از ثبت شکایت، مدارک و مستندات لازم مانند فاکتور خرید، رسید پرداخت، پیامکها یا ایمیلهای رد و بدل شده با فروشگاه و عکس یا فیلم از کالای معیوب (در صورت وجود) را جمعآوری کنید.
- توصیه میشود برای پیگیری بهتر شکایت خود، از یک وکیل دادگستری متخصص در امور تجارت الکترونیکی مشاوره بگیرید.
پلیس فتا، که مخفف “پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات” است، زیرمجموعهای از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که وظیفهاش مبارزه با جرایم سایبری در ایران است. این نیرو در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد و اولین رئیس آن سردار سیدیوسف حسینی بود.
وظایف پلیس فتا:
- مبارزه با جرایم سایبری مانند کلاهبرداری اینترنتی، هک، جعل هویت، انتشار محتوای مجرمانه و …
- پیشگیری از وقوع جرایم سایبری با آموزش و اطلاعرسانی به مردم
- شناسایی و دستگیری مجرمان سایبری
- رسیدگی به شکایات مردم در خصوص جرایم سایبری
راههای ارتباط با پلیس فتا:
- شماره تلفن: 110
- سایت اینترنتی: https://cyberpolice.gov.ir/
- اپلیکیشن پلیس فتا:
- ایمیل: https://cyberpolice.gov.ir/
- آدرس: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان وزرا، پلاک 68
پلیس فتا در سراسر ایران دارای یگانهای استانی و شهرستانی است.
برخی از اقدامات مهم پلیس فتا در سالهای اخیر:
- دستگیری باندهای کلاهبرداری اینترنتی که از طریق فیشینگ و مهندسی اجتماعی اقدام به کلاهبرداری از مردم میکردند.
- شناسایی و مسدودسازی وبسایتها و کانالهای تلگرامی که به انتشار محتوای مجرمانه میپرداختند.
- کشف و خنثی سازی حملات سایبری به زیرساختهای کشور.
- آموزش و اطلاعرسانی به مردم در خصوص جرایم سایبری و راههای پیشگیری از آنها
پلیس فتا نقش مهمی در حفظ امنیت فضای مجازی در ایران ایفا میکند.
نحوه ثبت شکایت در پلیس فتا:
شما میتوانید به دو صورت زیر در پلیس فتا شکایت کنید:
1. ثبت شکایت اینترنتی:
- برای ثبت شکایت اینترنتی در پلیس فتا، ابتدا باید به سامانه فوریتهای سایبری پلیس فتا به آدرس https://csirc.cyberpolice.gov.ir/ مراجعه کنید.
- در این سامانه باید نام و نام خانوادگی، شماره تلفن همراه، آدرس ایمیل و موضوع شکایت خود را ثبت کنید.
- همچنین میتوانید مدارک و مستندات مربوط به جرم را به صورت الکترونیکی به این سامانه پیوست کنید.
- پس از ثبت شکایت، شماره پرونده به شما داده میشود که میتوانید با استفاده از این شماره، وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.
2. مراجعه حضوری:
- شما همچنین میتوانید برای ثبت شکایت به صورت حضوری به نزدیکترین پلیس فتا مراجعه کنید.
- برای پیدا کردن آدرس و شماره تلفن نزدیکترین پلیس فتا، میتوانید به سایت پلیس فتا به آدرس https://cyberpolice.gov.ir/ مراجعه کنید.
- در مراجعه حضوری باید مدارک و مستندات مربوط به جرم را به همراه داشته باشید.
مدارک و مستندات لازم برای ثبت شکایت در پلیس فتا:
- کارت ملی یا شناسنامه
- آدرس و شماره تلفن همراه
- مدارک و مستندات مربوط به جرم (مانند پرینتاسکرینها، فیلمها، گفتگوها و …)
موارد قابل طرح در پلیس فتا:
- کلاهبرداری اینترنتی
- برداشت غیرمجاز از حساب بانکی
- جعل و سوء استفاده از کارتهای بانکی
- هک و نفوذ به سیستمهای رایانهای
- توهین و فحاشی در فضای مجازی
- تهدید و مزاحمت در اینترنت
- توزیع و انتشار محتوای غیرمجاز
- کلاهبرداری تلفنی
نکات مهم:
- ثبت شکایت در پلیس فتا رایگان است.
- شما میتوانید به صورت شبانهروزی و در تمام ایام هفته در پلیس فتا شکایت کنید.
- برای پیگیری پرونده خود، میتوانید با شماره تلفن 096380 تماس بگیرید یا به صورت حضوری به پلیس فتا مراجعه کنید.
- در صورت نیاز به مشاوره، میتوانید با کارشناسان پلیس فتا تماس بگیرید.
انواع جرایم اینترنتی در ایران:
جرایم اینترنتی، جرایمی هستند که در فضای مجازی و با استفاده از تجهیزات و زیرساختهای رایانهای ارتکاب مییابند. این جرایم میتوانند به روشهای مختلفی مانند هک کردن، کلاهبرداری، سرقت اطلاعات، انتشار محتوای غیرقانونی و غیره انجام شوند.
برخی از رایجترین انواع جرایم اینترنتی در ایران عبارتند از:
1. جرایم مالی:
- کلاهبرداری اینترنتی: فریب افراد برای پرداخت پول یا ارائه اطلاعات شخصی با وعدههای دروغین، مانند جلب جوایز، فروش کالا یا خدمات غیرواقعی و …
- سرقت اینترنتی: برداشت غیرمجاز از حسابهای بانکی، اطلاعات کارتهای اعتباری یا سایر اطلاعات مالی افراد
- پولشویی اینترنتی: استفاده از فضای مجازی برای پنهان کردن یا مشروع نشان دادن پولهای به دست آمده از طریق فعالیتهای غیرقانونی
2. جرایم رایانهای:
- هک کردن: نفوذ غیرمجاز به سیستمهای رایانهای برای سرقت اطلاعات، ایجاد اختلال یا آسیبرساندن به سیستمها
- حمله DOS یا DDOS: ارسال حجم زیادی از ترافیک به یک وب سایت یا سرور برای از کار انداختن آن
- نصب بدافزار: نصب نرمافزارهای مخرب بر روی رایانه قربانی برای سرقت اطلاعات، جاسوسی یا آسیبرساندن به سیستم
3. جرایم مربوط به محتوای غیرقانونی:
- انتشار محتوای مجرمانه: انتشار تصاویر، فیلمها یا نوشتههای حاوی خشونت، پورنوگرافی، نفرتپراکنی یا سایر مطالب غیرقانونی
- توهین و افترا: توهین یا انتشار مطالب خلاف واقع به قصد خدشهدار کردن شخصیت افراد
- نقض حقوق مالکیت معنوی: کپی غیرمجاز و انتشار آثار دارای حق تألیف، مانند کتاب، موسیقی، فیلم و …
4. جرایم مربوط به حریم خصوصی:
- شنود غیرمجاز: استراق سمع مکالمات تلفنی یا اینترنتی، یا رهگیری پیامها و ایمیلها بدون رضایت افراد
- جمعآوری غیرمجاز اطلاعات شخصی: جمعآوری اطلاعات شخصی افراد بدون رضایت آنها، مانند نام، آدرس، شماره تلفن و …
- سوء استفاده از اطلاعات شخصی: استفاده از اطلاعات شخصی افراد برای اهداف غیرقانونی، مانند کلاهبرداری یا هویتدزدی
قوانین مربوط به جرایم اینترنتی در ایران:
در ایران، قوانین متعددی برای مقابله با جرایم اینترنتی وجود دارد، از جمله:
- قانون جرایم رایانهای: این قانون در سال 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و به طور خاص به جرایم مرتبط با رایانه و فضای مجازی میپردازد.
- قانون تجارت الکترونیکی: این قانون در سال 1382 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و به طور کلی به فعالیتهای تجاری در فضای مجازی میپردازد، اما برخی از جرایم مرتبط با تجارت الکترونیکی را نیز شامل میشود.
- قانون آیین دادرسی کیفری: این قانون در سال 1392 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و به طور کلی به نحوه رسیدگی به جرایم در مراجع قضایی میپردازد، اما برخی از مواد آن به جرایم اینترنتی نیز اختصاص دارد.
نکات مهم:
- آگاهی از انواع جرایم اینترنتی و نحوه ارتکاب آنها اولین قدم برای پیشگیری از این جرایم است.
- برای محافظت از خود در برابر جرایم اینترنتی، باید اقدامات امنیتی لازم را انجام دهید، مانند استفاده از رمزهای عبور قوی، نصب نرمافزار ضدویروس و به روز رسانی سیستم عامل و نرمافزارها.
- در صورت مشاهده یا تجربه هرگونه جرم اینترنتی، باید آن را به مراجع ذیربط مانند پلیس فتا یا دادسرای جرائم رایانهای گزارش دهید.
قوانین مربوط به جرایم اینترنتی در ایران
در ایران، دو قانون اصلی برای جرایم اینترنتی وجود دارد:
- قانون جرایم رایانهای: این قانون در سال ۱۳۸۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به جرایم مختلفی که در فضای مجازی رخ میدهد، میپردازد.
- قانون مجازات اسلامی: برخی از جرایم اینترنتی، مانند کلاهبرداری اینترنتی، توهین و افترا در فضای مجازی، در قانون مجازات اسلامی نیز جرم شناخته شده و برای آنها مجازات تعیین شده است.
علاوه بر این دو قانون، قوانین و مقررات دیگری نیز وجود دارند که به طور خاص به جرایم اینترنتی میپردازند، از جمله:
- آییننامه نحوه رسیدگی به جرایم رایانهای: این آییننامه توسط قوه قضائیه تدوین شده و به نحوه رسیدگی به جرایم رایانهای در مراجع قضایی میپردازد.
- دستورالعمل نحوه فعالیت در شبکههای اجتماعی: این دستورالعمل توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تدوین شده و به نحوه فعالیت در شبکههای اجتماعی در ایران میپردازد.
برخی از مهمترین جرایم اینترنتی در ایران عبارتند از:
- کلاهبرداری اینترنتی: این جرم شامل فریب افراد و برداشت غیرمجاز از وجوه یا اطلاعات آنها از طریق اینترنت است.
- هک: این جرم شامل نفوذ غیرمجاز به سیستمهای رایانهای و سرقت اطلاعات یا ایجاد اختلال در آنها است.
- جعل هویت: این جرم شامل وانمود کردن به شخص دیگری در فضای مجازی به منظور ارتکاب جرم یا فریب دیگران است.
- توهین و افترا: این جرم شامل انتشار مطالب توهینآمیز یا افتراآمیز در مورد افراد در فضای مجازی است.
- انتشار محتوای مجرمانه: این جرم شامل انتشار محتوای خشونتآمیز، پورنوگرافی، یا سایر محتوایی که مغایر با شرع یا قانون باشد در فضای مجازی است.
مجازات جرایم اینترنتی در ایران:
مجازات جرایم اینترنتی بسته به نوع جرم، میزان ضرر و زیان وارده و سابقه مجرم متفاوت است.
برخی از مجازاتهای جرایم اینترنتی در ایران عبارتند از:
- حبس
- جزای نقدی
- شلاق
- محرومیت از حقوق اجتماعی
- ضبط اموال
مرجع رسیدگی به جرایم اینترنتی:
مرجع رسیدگی به جرایم اینترنتی، دادگاه انقلاب است.
نحوه شکایت از جرایم اینترنتی:
برای شکایت از جرایم اینترنتی، میتوانید به یکی از شعب دادسرای انقلاب محل سکونت خود مراجعه کنید.
همچنین میتوانید از طریق سامانههای الکترونیکی قوه قضائیه به صورت آنلاین شکایت خود را ثبت کنید.
توصیههای مهم:
- برای پیشگیری از جرایم اینترنتی، مراقب اطلاعات شخصی خود در فضای مجازی باشید.
- از رمزهای عبور قوی و منحصر به فرد برای حسابهای کاربری خود استفاده کنید.
- نرمافزار آنتیویروس و فایروال خود را به روز نگه دارید.
- در صورت مشاهده هرگونه فعالیت مشکوک در فضای مجازی، آن را به پلیس فتا گزارش دهید.
