چک بلا محل یا چک برگشتی چیست؟

چک بلا محل یا چک برگشتی، چکی است که به دلیل عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده، توسط بانک به دارنده آن پرداخت نمی شود.

این موضوع طبق قانون صدور چک مصوب سال 1397، جرم محسوب می شود و صادرکننده چک بلا محل، مشمول مجازات های کیفری و حقوقی خواهد شد.

مجازات های کیفری چک بلا محل:

• مجازات حبس: بر اساس مبلغ چک، صادرکننده چک بلا محل به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.
• جزای نقدی: علاوه بر حبس، صادرکننده چک بلا محل باید مبلغ چک را به اضافه 4 درصد آن به عنوان جزای نقدی به دارنده چک بپردازد.
• محدودیت های اجتماعی: صادرکننده چک بلا محل به مدت 6 ماه از دریافت دسته چک جدید محروم خواهد شد. همچنین در برخی موارد، ممکن است از مشاغل دولتی یا فعالیت های اجتماعی محروم شود.

مجازات های حقوقی چک بلا محل:

• مسدودی حساب های صادرکننده: پس از صدور گواهی عدم پرداخت چک، حساب های بانکی صادرکننده به میزان مبلغ چک و خسارات مربوطه مسدود خواهد شد.
• ضمانت و وثیقه: در برخی موارد، قاضی دادگاه ممکن است برای صدور چک بلا محل، از صادرکننده چک ضمانت یا وثیقه اخذ کند.
• غرامت و خسارات: دارنده چک می تواند علاوه بر اصل مبلغ چک، خسارات و هزینه های قانونی مربوط به وصول چک را نیز از صادرکننده مطالبه کند.

نحوه پیگیری چک بلا محل:

دارنده چک بلا محل می تواند برای وصول مطالبات خود، از طریق مراجع ذیل اقدام کند:

• مراجعه به بانک: دارنده چک می تواند با در دست داشتن چک به بانک صادرکننده مراجعه و تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت کند.
• مراجعه به دادسرا: دارنده چک می تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دادسرا مراجعه و علیه صادرکننده چک شکایت کند.
• مراجعه به اجرای احکام: در صورتی که دادگاه حکم به نفع دارنده چک صادر کند، دارنده چک می تواند با مراجعه به اجرای احکام، نسبت به وصول مطالبات خود اقدام کند.

قانون جدید چک:

قانون جدید چک که در سال 1397 به تصویب رسید، با هدف ساماندهی به صدور چک و کاهش چک های بلا محل، تغییراتی را در قانون قبلی ایجاد کرده است.

برخی از مهمترین تغییرات قانون جدید چک عبارتند از:

• سقف صدور چک: بر اساس این قانون، صادرکننده چک باید برای صدور چک های مبالغ بالا، در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت نام کند و اطلاعات مربوط به چک را در این سامانه ثبت کند.
• مسدودی حساب های صادرکننده چک بلا محل: در قانون جدید، حساب های صادرکننده چک بلا محل به میزان مبلغ چک و خسارات مربوطه مسدود خواهد شد.
• امکان صدور چک صیادی: در قانون جدید، امکان صدور چک صیادی برای اشخاصی که حساب بانکی ندارند، فراهم شده است.

توصیه ها:

• قبل از صدور چک، از موجودی کافی در حساب خود مطمئن شوید.
• تا حد امکان از صدور چک های بدون تاریخ و سفید خودداری کنید.
• در صورت صدور چک، مشخصات کامل و دقیق را در آن درج کنید.
• از دریافت چک های بلا محل خودداری کنید.
• در صورت دریافت چک بلا محل، در اسرع وقت برای وصول مطالبات خود اقدام کنید.

چک بلا محل چیست؟

چک بلا محل، چکی است که در زمان وصول، موجودی کافی برای پرداخت وجه آن در حساب صادر کننده چک وجود نداشته باشد.

طبق قانون صدور چک، صادر کننده چک بلا محل به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

• مجازات حبس: 6 ماه تا 2 سال حبس
• مجازات نقدی: از یک ششم تا یک سوم مبلغ چک
• ممنوعیت از داشتن دسته چک: به مدت 2 تا 5 سال

مراحل پیگیری چک بلا محل:

1. ثبت شکایت: دارنده چک باید با مراجعه به یکی از شعب بانک و تکمیل فرم مخصوص، نسبت به ثبت شکایت اقدام کند.
2. گواهی عدم پرداخت: بانک پس از بررسی حساب صادر کننده چک، گواهی عدم پرداخت را به دارنده چک صادر می‌کند.
3. اقامه دعوی: دارنده چک می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت، به دادگاه مراجعه و علیه صادر کننده چک اقامه دعوی کند.
4. صدور حکم: دادگاه پس از رسیدگی به پرونده، در صورت اثبات بزهکاری صادر کننده چک، او را به مجازات‌های مقرر در قانون محکوم می‌کند.

نکات مهم:

• دارنده چک باید ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک، جهت وصول آن به بانک مراجعه کند. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری خود را از بین می‌برد.
• صادر کننده چک بلا محل می‌تواند با پرداخت وجه چک به دارنده آن، قبل از صدور حکم قطعی، از مجازات‌های قانونی رهایی یابد.
• در صورت فوت صادر کننده چک، دارنده چک می‌تواند از ورثه او وجه چک را مطالبه کند.

چک برگشتی در ایران به چکی گفته می شود که به دلیل نبود موجودی کافی در حساب صادر کننده، توسط بانک به دارنده آن برگشت داده می شود. این موضوع طبق قانون چک، یک اقدام مجرمانه محسوب می شود و صادر کننده چک برگشتی پیامدهای حقوقی و کیفری را به دنبال خواهد داشت.

پیامدهای حقوقی چک برگشتی

• مسدود شدن حساب های صادر کننده: پس از برگشت چک، حساب های صادر کننده به میزان مبلغ چک برگشتی مسدود می شود.
• گرفتن گواهی عدم پرداخت: دارنده چک می تواند با مراجعه به بانک و ارائه چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت را دریافت کند. این گواهی برای وصول مطالبات از طریق مراجع قانونی لازم است.
• مطالبه وجه چک از طریق دادگاه: دارنده چک می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، وجه چک را به همراه هزینه های دادرسی و خسارات تأخیر تأدیه از صادر کننده مطالبه کند.
• اعمال مجازات های کیفری: طبق قانون چک، صادر کننده چک برگشتی به حبس تا 6 ماه و جزای نقدی معادل مبلغ چک محکوم می شود.

نحوه وصول چک برگشتی

دارنده چک برگشتی برای وصول وجه چک می تواند از طریق دو روش اقدام کند:

1. وصول چک از طریق صلح و سازش:

• در این روش، دارنده چک با مراجعه به صادر کننده چک، از او می خواهد که مبلغ چک را به صورت نقدی یا اقساطی پرداخت کند.
• در صورت توافق طرفین، چک صلح و سازش تنظیم می شود و صادر کننده چک متعهد به پرداخت وجه آن در زمان تعیین شده می شود.

2. وصول چک از طریق مراجع قانونی:

• در صورتی که صادر کننده چک از پرداخت وجه آن خودداری کند، دارنده چک می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، وجه چک را به همراه هزینه های دادرسی و خسارات تأخیر تأدیه از او مطالبه کند.
• دادگاه پس از رسیدگی به پرونده، صادر کننده چک را به پرداخت وجه چک و سایر هزینه ها محکوم می کند.
• در صورت عدم پرداخت توسط صادر کننده چک، حکم دادگاه از طریق اجرای احکام دادگستری اجرا خواهد شد.

قوانین مربوط به چک برگشتی

قوانین مربوط به چک برگشتی در قانون چک جمهوری اسلامی ایران آمده است. این قانون در سال 1397 به منظور ساماندهی به امر صدور چک و جلوگیری از سوء استفاده از آن اصلاح شد.

قوانین چک برگشتی در ایران

قوانین چک برگشتی در ایران، به منظور حمایت از حقوق دارندگان چک و کاهش معاملات چک بدون پشتوانه، وضع شده‌اند.

آخرین قانون در این زمینه، قانون جدید چک است که در سال 1397 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از اسفندماه همان سال لازم الاجرا شد.

مهمترین تغییرات قانون جدید چک نسبت به قوانین قبلی عبارتند از:

• صادر کننده چک برگشتی باید در سامانه صیاد ثبت نام کند و اطلاعات هر چک را قبل از صدور در این سامانه ثبت کند.
• تعداد دسته چک‌های هر شخص در یک سال محدود شده است.
• چک‌های برگشتی در دسته چک‌های جدید صادر کننده درج می‌شوند.
• برای صدور چک‌های مبالغ بالا باید از چک‌های رمزدار استفاده شود.
• در صورت برگشت چک، حساب‌های صادر کننده به طور موقت مسدود می‌شود.
• صادر کننده چک برگشتی محدودیت‌هایی برای صدور چک، دریافت تسهیلات بانکی، و خروج از کشور خواهد داشت.

مراحل پیگیری چک برگشتی:

• دارنده چک باید در اولین فرصت پس از برگشت چک، به بانک مراجعه و گواهی عدم پرداخت را دریافت کند.
• با استفاده از گواهی عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه صادر کننده چک را ملزم به پرداخت وجه چک و خسارات قانونی کند.
• در صورت امتناع صادر کننده چک از پرداخت، دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه اموال او را توقیف و به حراج بگذارد و از وجوه حاصل شده طلب خود را استیفاء کند.

مجازات‌های چک برگشتی:

• صادر کننده چک برگشتی علاوه بر پرداخت وجه چک و خسارات قانونی، به مجازات حبس و جزای نقدی نیز محکوم خواهد شد.
• میزان مجازات بسته به مبلغ چک و تعداد دفعات برگشت چک متفاوت خواهد بود.

توصیه:

• قبل از صدور چک حتما از موجودی حساب خود اطمینان حاصل کنید.
• تا حد امکان از صدور چک‌های رمزدار استفاده کنید.
• در صورت برگشت چک، در اسرع وقت برای پیگیری آن اقدام کنید.
• اگر در مورد قوانین چک برگشتی سوالی دارید، بهتر است با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.

تذکر:

• اطلاعات ارائه شده در این پاسخ به عنوان مشاوره حقوقی تلقی نمی‌شود و ممکن است با توجه به شرایط خاص هر پرونده تغییر کند.
• برای دریافت مشاوره دقیق در مورد چک برگشتی، باید به یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در این زمینه مراجعه کنید.

مراحل پیگیری چک برگشتی در ایران:

1. مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت:

• اولین قدم برای پیگیری چک برگشتی، مراجعه به شعبه صادرکننده چک و درخواست صدور گواهی عدم پرداخت است.
• برای دریافت گواهی عدم پرداخت، باید اصل چک، مدارک شناسایی و در صورت وجود، وکالت نامه به بانک ارائه دهید.
• بانک پس از بررسی مدارک، گواهی عدم پرداخت را صادر می کند.

2. مراجعه به دایره اجرای ثبت اسناد و املاک:

• با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت، به دایره اجرای ثبت اسناد و املاک محل صدور چک مراجعه کنید.
• در آنجا باید یک فرم درخواست اجراییه را تکمیل و به همراه مدارک مربوطه به دایره اجرا ارائه دهید.
• دایره اجرا پس از بررسی مدارک، برای صادرکننده چک اخطارنامه ارسال می کند.

3. اقدامات پس از ارسال اخطارنامه:

• صادرکننده چک 10 روز فرصت دارد تا مبلغ چک را به دارنده پرداخت کند یا با وی به توافق برسد.
• در صورت عدم پرداخت یا عدم توافق، دارنده چک می تواند از طریق دایره اجرا نسبت به توقیف اموال و حساب های صادرکننده چک اقدام کند.
• دایره اجرا اموال و حساب های صادرکننده چک را تا میزان مبلغ چک و خسارات مربوطه مسدود می کند.
• دارنده چک می تواند با توقیف اموال و حساب های صادرکننده، نسبت به وصول مطالبات خود اقدام کند.

نکات مهم:

• در صورتیکه چک در وجه شخص حقوقی صادر شده باشد، باید مدارک مربوط به شخصیت حقوقی مانند روزنامه رسمی و آگهی تاسیس را نیز به همراه مدارک دیگر به مراجع ذیصلاح ارائه کنید.
• در صورتیکه چک به صورت وکالتی وصول می شود، باید اصل وکالت نامه و مدارک وکیل را نیز به مراجع ذیصلاح ارائه کنید.
• دارنده چک می تواند در صورت تمایل، از طریق دادسرا نیز برای پیگیری چک برگشتی اقدام کند.
• در دادسرا، دارنده چک می تواند علیه صادرکننده چک شکایت کند و دادستان پس از بررسی مدارک، در صورت اثبات جرم، برای صادرکننده چک قرار مجرمیت صادر خواهد کرد.

قانون جدید چک:

• قانون جدید چک که در سال 1397 به تصویب رسید، تغییراتی را در مراحل پیگیری چک برگشتی ایجاد کرده است.
• بر اساس این قانون، دارنده چک می تواند تا 6 ماه پس از تاریخ صدور چک، برای صدور گواهی عدم پرداخت اقدام کند.
• همچنین در قانون جدید، امکان صدور چک صیادی برای اشخاصی که حساب بانکی ندارند، فراهم شده است.

توجه: این اطلاعات فقط برای اهداف کلی ارائه شده است و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود. همیشه باید با یک وکیل یا کارشناس حقوقی در مورد وضعیت خاص خود مشورت کنید تا مشاوره حقوقی دقیق دریافت کنید.

نحوه وصول چک برگشتی در ایران

در ایران، چک برگشتی به چکی اطلاق می شود که به دلیل نبود موجودی کافی در حساب صادر کننده، توسط بانک به دارنده آن برگشت داده می شود. این موضوع طبق قانون چک، یک اقدام مجرمانه محسوب می شود و صادر کننده چک برگشتی پیامدهای حقوقی و کیفری را به دنبال خواهد داشت.

مراحل وصول چک برگشتی:

1. دریافت گواهی عدم پرداخت: اولین قدم برای وصول چک برگشتی، مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت است. این گواهی نشان می دهد که چک در تاریخ مقرر به دلیل عدم موجودی کافی، پرداخت نشده است.

2. ارائه گواهی عدم پرداخت به صادر کننده: دارنده چک می تواند گواهی عدم پرداخت را به صادر کننده چک ارائه دهد و از او بخواهد که مبلغ چک را به صورت نقدی یا قسطی پرداخت کند.

3. وصول چک از طریق صلح و سازش: در صورت توافق طرفین، چک صلح و سازش تنظیم می شود و صادر کننده چک متعهد به پرداخت وجه آن در زمان تعیین شده می شود.

4. وصول چک از طریق مراجع قانونی: در صورتی که صادر کننده چک از پرداخت وجه آن خودداری کند، دارنده چک می تواند با مراجعه به دادگاه حقوقی، وجه چک را به همراه هزینه های دادرسی و خسارات تأخیر تأدیه از او مطالبه کند.

نکات مهم در خصوص وصول چک برگشتی:

• محدودیت زمانی: دارنده چک باید ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک، برای وصول آن اقدام کند. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری خود را از دست خواهد داد.
• مسدود شدن حساب های صادر کننده: پس از برگشت چک، حساب های صادر کننده به میزان مبلغ چک برگشتی مسدود می شود.
• مجازات های کیفری: صادر کننده چک برگشتی به حبس تا 6 ماه و جزای نقدی معادل مبلغ چک محکوم می شود.

روش های جایگزین برای وصول چک برگشتی:

• وصول چک از طریق اداره ثبت: دارنده چک می تواند با مراجعه به اداره ثبت و ارائه مدارک لازم، درخواست صدور اجراییه کند. اجراییه به صادر کننده چک ابلاغ می شود و در صورت عدم پرداخت، اموال او توقیف و به مزایده گذاشته خواهد شد.
• وصول چک از طریق شورای حل اختلاف: در صورتی که مبلغ چک برگشتی کمتر از 20 میلیون تومان باشد، دارنده چک می تواند به شورای حل اختلاف مراجعه و درخواست رسیدگی کند.

نحوه وصول چک برگشتی در ایران

در ایران، دو روش اصلی برای وصول چک برگشتی وجود دارد:

روش اول: از طریق صلح و سازش

• در این روش، دارنده چک با مراجعه به صادر کننده چک و مذاکره با او، سعی می‌کند وجه چک را به طور مسالمت‌آمیز دریافت کند.
• در این روش می‌توان از روش‌هایی مانند تنسیق پرداخت، صلح در دفترخانه، یا واگذاری اموال به جای چک استفاده کرد.
• مزیت این روش این است که سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش‌های دیگر است.
• اما ممکن است صادر کننده چک از پرداخت وجه چک خودداری کند و در این صورت دارنده چک باید از طریق مراجع قضایی اقدام کند.

روش دوم: از طریق مراجع قضایی

• اگر روش صلح و سازش موفقیت‌آمیز نباشد، دارنده چک می‌تواند از طریق مراجع قضایی برای وصول وجه چک اقدام کند.
• برای این کار، دارنده چک باید به یکی از دادگستری‌ها مراجعه کند و دادخواست حقوقی مطرح کند.
• در دادخواست باید مشخصات کامل دارنده و صادر کننده چک، مبلغ چک، تاریخ صدور و سررسید آن و همچنین دلائل و مستندات مربوط به طلب ذکر شود.
• پس از ثبت دادخواست، به صادر کننده چک ابلاغ می‌شود تا در دادگاه حاضر شده و دفاعیات خود را ارائه دهد.
• در نهایت، دادگاه با بررسی مدارک و استماع دلایل طرفین، رأی خود را صادر می‌کند.
• اگر رأی دادگاه به نفع دارنده چک باشد، صادر کننده چک ملزم به پرداخت وجه چک و خسارات قانونی آن به دارنده چک می‌شود.
• در صورت امتناع صادر کننده چک از پرداخت، دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه اموال او را توقیف و به حراج بگذارد و از وجوه حاصل شده طلب خود را استیفاء کند.

مراحل وصول چک برگشتی از طریق مراجع قضایی:

1. ثبت دادخواست: دارنده چک باید به یکی از دادگستری‌ها مراجعه کند و دادخواست حقوقی مطرح کند.
2. ابلاغ اخطار به صادر کننده چک: پس از ثبت دادخواست، به صادر کننده چک ابلاغ می‌شود تا در دادگاه حاضر شده و دفاعیات خود را ارائه دهد.
3. رسیدگی در دادگاه: در دادگاه، مدارک و استماع دلایل طرفین، رأی خود را صادر می‌کند.
4. صدور حکم: اگر رأی دادگاه به نفع دارنده چک باشد، صادر کننده چک ملزم به پرداخت وجه چک و خسارات قانونی آن به دارنده چک می‌شود.
5. اجرای حکم: در صورت امتناع صادر کننده چک از پرداخت، دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه اموال او را توقیف و به حراج بگذارد و از وجوه حاصل شده طلب خود را استیفاء کند.

نکات مهم:

• دارنده چک باید توجه داشته باشد که برای وصول چک از طریق مراجع قضایی، حتماً باید در موعد مقرر (6 ماه پس از تاریخ سررسید چک) اقدام کند.
• اگر دارنده چک در موعد مقرر اقدام به وصول چک نکند، حق اجرای چک را از دست خواهد داد.
• صادر کننده چک نیز می‌تواند در دادگاه جهت عدم پرداخت وجه چک ایراد یا دفاع بیاورد.
• در صورتی که صادر کننده چک معترض به حکم دادگاه باشد، می‌تواند به آن اعتراض کند و پرونده در دادگاه تجدید نظر مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
• اگر در مورد نحوه وصول چک برگشتی سوالی دارید، بهتر است با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.
• اطلاعات ارائه شده در این پاسخ به عنوان مشاوره حقوقی تلقی نمی‌شود و ممکن است با توجه به شرایط خاص هر پرونده تغییر کند.