دادگاه تجدید نظر مشاوره حقوقی

دادگاه تجدید نظر در ایران

دادگاه تجدید نظر یکی از مراجع قضایی در ایران است که وظیفه آن رسیدگی به تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های بدوی است.

صلاحیت دادگاه تجدید نظر:

• تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور حقوقی: در کلیه امور حقوقی اعم از دعاوی مالی و غیر مالی که در دادگاه‌های عمومی و انقلاب رسیدگی و حکم صادر می‌شود، تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر استان که دادگاه بدوی در حوزه قضایی آن واقع است، رسیدگی می‌شود.
• تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های نظامی: در کلیه امور کیفری که در دادگاه‌های نظامی رسیدگی و حکم صادر می‌شود، تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر نظامی رسیدگی می‌شود.
• تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های انقلاب در امور کیفری: در کلیه امور کیفری که در صلاحیت دادگاه انقلاب است، تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر استان که دادگاه بدوی در حوزه قضایی آن واقع است، رسیدگی می‌شود.

مراحل رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:

• ثبت دادخواست تجدید نظر: اولین قدم برای رسیدگی در دادگاه تجدید نظر، ثبت دادخواست تجدید نظر توسط خواهان است.
• ارسال پرونده به دادگاه تجدید نظر: پس از ثبت دادخواست تجدید نظر، پرونده از دادگاه بدوی به دادگاه تجدید نظر ارسال می‌شود.
• بررسی پرونده توسط شعبه: پرونده توسط یکی از شعبات دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• دعوت از طرفین: در صورت نیاز، از طرفین دعوا برای حضور در دادگاه تجدید نظر دعوت می‌شود.
• صدور رأی: دادگاه تجدید نظر پس از بررسی پرونده و استماع اظهارات طرفین، رأی خود را صادر می‌کند.

آراء دادگاه تجدید نظر:

• آراء دادگاه تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا هستند.
• در برخی موارد، امکان فرجام خواهی از رأی دادگاه تجدید نظر در دیوان عالی کشور وجود دارد.

نقش دادگاه تجدید نظر در نظام قضایی:

• دادگاه تجدید نظر با بررسی مجدد احکام دادگاه‌های بدوی، به تضمین عدالت و صحت آراء قضایی کمک می‌کند.
• دادگاه تجدید نظر با ایجاد رویه ثابت قضایی، به وحدت رویه در دادگاه‌ها کمک می‌کند.

نحوه دسترسی به دادگاه تجدید نظر:

• اطلاعات مربوط به آدرس و شماره تماس دادگاه‌های تجدید نظر در سراسر کشور در وب سایت قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران به نشانی https://adliran.ir/ قابل دسترس است.

صلاحیت دادگاه تجدید نظر در ایران

در نظام حقوقی ایران، دادگاه تجدید نظر به عنوان مرجعی برای رسیدگی مجدد به احکام دادگاه‌های بدوی، نقشی کلیدی در فرآیند دادرسی ایفا می‌کند.

صلاحیت دادگاه تجدید نظر به طور کلی به شرح زیر است:

• رسیدگی به تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور حقوقی
• رسیدگی به تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های نظامی در امور حقوقی و کیفری
• رسیدگی به اعتراض به تصمیمات و اقدامات مراجع ثبتی در امور مربوط به املاک و حقوق ارتفاقی
• رسیدگی به اختلافات ثبتی در مواردی که قانون معین کرده است
• رسیدگی به دعاوی مربوط به صلاحیت یا عدم صلاحیت مراجع قضایی
• رسیدگی به سایر مواردی که به موجب قانون در صلاحیت دادگاه تجدید نظر است

موارد زیر در صلاحیت دادگاه تجدید نظر نیست:

• احکام دادگاه‌های بدوی که قطعی شده‌اند
• احکام دادگاه‌های بدوی در امور حسبی
• احکام دادگاه‌های بدوی در امور خلافی
• احکام دادگاه‌های بدوی در امور موضوع اصل 159 قانون اساسی
• احکام دادگاه‌های بدوی در امور مربوط به املاک مشاعی و حقوق ارتفاقی در مواردی که به موجب قانون در صلاحیت دادگاه‌های خاص است

آراء دادگاه تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا است.

نحوه رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:

• خواهان تجدید نظر باید ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی دادگاه بدوی، دادخواست تجدید نظر خود را به دفترخانه دادگاه تجدید نظر ارائه دهد.
• دادگاه تجدید نظر پس از بررسی پرونده و لوایح طرفین، به طور حضوری یا غیابی رسیدگی و رأی صادر می‌کند.
• در صورتی که دادگاه تجدید نظر رأی دادگاه بدوی را نقض کند، پرونده را برای رسیدگی مجدد به همان شعبه یا شعبه دیگر دادگاه بدوی اعاده می‌کند.

نقش دیوان عالی کشور در فرآیند تجدید نظر:

• در مواردی که رأی دادگاه تجدید نظر مغایر با شرع یا قانون باشد، ذینفع می‌تواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی، به دیوان عالی کشور واخواهی کند.
• دیوان عالی کشور پس از بررسی پرونده، به طور حضوری یا غیابی رسیدگی و رأی صادر می‌کند.
• رأی دیوان عالی کشور قطعی و لازم الاجرا است.

نکات مهم:

• تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های بدوی حق است و نه تکلیف.
• برای تجدید نظرخواهی از احکام دادگاه‌های بدوی، باید از وکیل دادگستری استفاده کرد.
• هزینه تجدید نظرخواهی به عهده خواهان تجدید نظر است.

مراحل رسیدگی در دادگاه تجديد نظر

مراحل رسیدگی در دادگاه تجديد نظر به شرح زیر است:

1. ثبت درخواست تجديد نظر:

• اولین قدم برای رسیدگی در دادگاه تجديد نظر، ثبت درخواست تجديد نظر توسط ذینفع است.
• ذینفع می تواند خواهان یا خوانده در پرونده بدوی باشد.
• درخواست تجديد نظر باید کتبی باشد و به دلایل و جهات تجديد نظر اشاره کند.
• درخواست تجديد نظر باید به دفترخانه دادگاه تجديد نظر یا دادگاه بدوی ارسال شود.

2. ارسال پرونده به دادگاه تجديد نظر:

• پس از ثبت درخواست تجديد نظر، پرونده بدوی به دادگاه تجديد نظر ارسال می شود.
• در این مرحله، دادگاه بدوی موظف است که کلیه اوراق و مدارک پرونده را به همراه دادنامه بدوی به دادگاه تجديد نظر ارسال کند.

3. بررسی پرونده توسط دادگاه تجديد نظر:

• پس از وصول پرونده به دادگاه تجديد نظر، پرونده توسط یکی از مستشاران دادگاه تجديد نظر مورد بررسی قرار می گیرد.
• مستشار موظف است که محتویات پرونده و دلایل و جهات تجديد نظر را به دقت بررسی کند.

4. برگزاری جلسه رسیدگی:

• در صورت تشخیص ضرورت، دادگاه تجديد نظر برای رسیدگی به پرونده تشکیل جلسه می دهد.
• در جلسه رسیدگی، خواهان و خوانده می توانند در حضور قاضی و مستشار دادگاه تجديد نظر اظهارنظر کنند.
• قاضی و مستشار دادگاه تجديد نظر نیز می توانند از طرفین سوال بپرسند و مدارک و مستندات آنها را بررسی کنند.

5. صدور رأی:

• پس از اتمام رسیدگی، دادگاه تجديد نظر رأی خود را صادر می کند.
• رأی دادگاه تجديد نظر قطعی است و قابل اعتراض در هیچ مرجع دیگری نیست.

نکات مهم:

• مهلت تجديد نظرخواهی از رأی دادگاه بدوی 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی است.
• هزینه تجديد نظرخواهی معادل هزینه دادرسی در مرحله بدوی است.
• در برخی از موارد، دادگاه تجديد نظر بدون تشکیل جلسه رسیدگی، رأی بدوی را تأیید یا نقض می کند.

آراء دادگاه تجدید نظر، آراء صادره توسط دادگاه‌های تجدید نظر در مورد آراء بدوی دادگاه‌ها هستند. دادگاه‌های تجدید نظر، دادگاه‌هایی هستند که صلاحیت رسیدگی به تجدید نظرخواهی از آراء دادگاه‌های بدوی را دارند.

موارد قابل تجدید نظر:

مطابق قانون، آراء دادگاه‌های بدوی در موارد زیر قابل تجدید نظر هستند:

• آراء نهایی: آراء نهایی دادگاه‌های بدوی، یعنی آراء that cannot be appealed to a higher court, are generally قابل تجدید نظر هستند.
• آراء خلاف شرع یا قانون: اگر ثابت شود که رای دادگاه بدوی خلاف شرع یا قانون است، قابل تجدید نظر خواهد بود.
• آراء صادر شده بر اساس نقص تحقیقات: اگر رای دادگاه بدوی بر اساس نقص تحقیقات صادر شده باشد، قابل تجدید نظر خواهد بود.
• آراء صادر شده بر اساس غلط بودن مجازات: اگر مجازات تعیین شده توسط دادگاه بدوی غلط باشد، رای قابل تجدید نظر خواهد بود.

نحوه تجدید نظر:

• مهلت تجدید نظر: مهلت تجدید نظر از آراء دادگاه‌های بدوی 20 روز از تاریخ ابلاغ رای است.
• مرجع تجدید نظر: مرجع تجدید نظر از آراء دادگاه‌های بدوی، دادگاه‌های تجدید نظر هستند.
• نحوه طرح تجدید نظر: تجدید نظر از آراء دادگاه‌های بدوی به صورت کتبی و با تقدیم دادخواست تجدید نظر به دفتر دادگاه تجدید نظر انجام می‌شود.

رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:

• بررسی پرونده: در دادگاه تجدید نظر، پرونده مربوطه به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• استماع اظهارات طرفین: طرفین دعوا می‌توانند در دادگاه تجدید نظر حاضر شده و اظهارات خود را بیان کنند.
• صدور رای: در نهایت، دادگاه تجدید نظر رای خود را در مورد رای بدوی صادر خواهد کرد.

آثار رای دادگاه تجدید نظر:

• تایید رای بدوی: اگر دادگاه تجدید نظر رای بدوی را تایید کند، رای بدوی همچنان لازم الاجرا خواهد بود.
• نقض رای بدوی: اگر دادگاه تجدید نظر رای بدوی را نقض کند، رای بدوی از بین رفته و دادگاه تجدید نظر رای جدیدی صادر خواهد کرد.
• ارسال پرونده به دادگاه بدوی: در برخی موارد، دادگاه تجدید نظر پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی اعاده می‌کند.

منابع:

• قانون تجدید نظر آراء دادگاه‌ها مصوب ۱۳۷۲
• آیین‌نامه اجرایی قانون تجدید نظر آراء دادگاه‌ها مصوب ۱۳۷۳
• وب سایت مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه

نکات:

• آراء دادگاه‌های تجدید نظر نیز مانند آراء دادگاه‌های بدوی، قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور هستند.
• برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آراء دادگاه تجدید نظر، می‌توانید به قانون تجدید نظر آراء دادگاه‌ها، آیین‌نامه اجرایی آن و یا به وب سایت مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه مراجعه کنید.

نقش دادگاه تجدید نظر در نظام قضایی

دادگاه تجدید نظر یکی از ارکان مهم در نظام قضایی هر کشوری است که وظایف و نقش های متعددی را ایفا می کند. در اینجا به برخی از مهم ترین این نقش ها اشاره می کنم:

1. بررسی احکام دادگاه های بدوی:

نقش اصلی دادگاه تجدید نظر، بررسی احکام صادر شده توسط دادگاه های بدوی از نظر صحت و تطابق آنها با قانون و شرع است. در این مرحله، دادگاه تجدید نظر به تمامی دلایل و مستندات پرونده اعم از دلایل ارائه شده توسط طرفین دعوا و دلایل جمع آوری شده توسط قاضی دادگاه بدوی رسیدگی می کند و در صورت وجود هرگونه ایراد و نقص در رای صادره، آن را نقض و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی اعاده می کند.

2. ایجاد وحدت رویه قضایی:

یکی دیگر از وظایف مهم دادگاه تجدید نظر، ایجاد وحدت رویه قضایی در رسیدگی به پرونده های مشابه است. این امر از طریق صدور آراء وحدت رویه توسط شعب عالی دادگاه تجدید نظر صورت می گیرد. آراء وحدت رویه برای تمامی دادگاه ها در سراسر کشور لازم الاجرا بوده و از صدور آراء متناقض توسط دادگاه های مختلف جلوگیری می کند.

3. حمایت از حقوق و آزادی های افراد:

دادگاه تجدید نظر به عنوان مرجعی بالاتر از دادگاه بدوی، وظیفه دارد از حقوق و آزادی های افراد در مقابل تضییع احتمالی توسط دادگاه بدوی حمایت کند. در این راستا، دادگاه تجدید نظر می تواند در صورت احراز هرگونه نقض حقوق و آزادی های افراد در رای صادره توسط دادگاه بدوی، آن را نقض و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی اعاده کند.

4. اصلاح آراء صادره توسط دادگاه های بدوی:

در برخی موارد، دادگاه تجدید نظر به جای نقض کامل رای صادره توسط دادگاه بدوی، به اصلاح آن اقدام می کند. این امر معمولا در مواردی صورت می گیرد که ایرادات موجود در رای صادره جزئی باشد و به طور کلی ماهیت رای صحیح باشد.

5. نظارت بر عملکرد دادگاه های بدوی:

دادگاه تجدید نظر از طریق رسیدگی به پرونده های تجدید نظرخواهی، بر عملکرد دادگاه های بدوی نیز نظارت می کند. این امر موجب می شود تا قضات دادگاه های بدوی در صدور آراء خود دقت بیشتری داشته باشند و از ارتکاب اشتباهات قضایی خودداری کنند.

در مجموع، می توان گفت که دادگاه تجدید نظر نقش مهمی در تضمین عدالت قضایی و صیانت از حقوق و آزادی های افراد ایفا می کند.

علاوه بر موارد فوق، دادگاه تجدید نظر در برخی از موارد دیگر نیز صلاحیت رسیدگی دارد، از جمله:

• رسیدگی به اعتراضات مربوط به صلاحیت دادگاه ها
• رسیدگی به دعاوی مربوط به ابطال آراء و تصمیمات مراجع غیر قضایی
• رسیدگی به دعاوی مربوط به داوری

نحوه رسیدگی در دادگاه تجدید نظر:

رسیدگی در دادگاه تجدید نظر معمولا به صورت کتبی و بدون حضور طرفین دعوا انجام می شود. در این مرحله، هر یک از طرفین دعوا می تواند با ارائه لوایح و مدارک، نظرات و ادله خود را به دادگاه ارائه کند. پس از بررسی لوایح و مدارک، دادگاه تجدید نظر رای خود را صادر می کند. رای صادره توسط دادگاه تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا بوده و قابل اعتراض در هیچ مرجع دیگری نمی باشد.