شروط دوازده گانه طلاق در عقدنامه
شروط دوازده گانه طلاق در واقع شروطی هستند که زن و شوهر میتوانند ضمن عقد نکاح به عنوان شروط ضمن عقد در سند ازدواج خود درج کنند. این شروط به زن اختیاراتی میدهد که در صورت تحقق آنها میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
موارد دوازده گانه این شروط به شرح زیر است:
- عدم پرداخت نفقه: اگر شوهر نفقه زن را به مدت شش ماه بدون عذر موجه پرداخت نکند، زن میتواند به شرط اثبات عدم پرداخت نفقه از طریق دادگاه تقاضای طلاق کند.
- سوء رفتار و سوء معاشرت: در صورتی که رفتار و یا معاشرت زوج با زوجه به گونهای باشد که از نظر عرفی و شرعی غیرقابل تحمل باشد، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- اعتیاد به مواد مخدر: اگر شوهر به مواد مخدر، مشروبات الکلی یا سایر مواد روانگردان اعتیاد داشته باشد و به رغم تذکرات کتبی و شفاهی از سوی زن و یا دادگاه، از ترک آن خودداری کند، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- محکومیت به حبس: اگر شوهر به حبس طویلالمدت محکوم شود و یا به دلیل ارتکاب جرم مشمول مجازاتهای سنگین شود، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- ترک زندگی مشترک: اگر شوهر بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کند و به مدت شش ماه متوالی از بازگشت به منزل خودداری کند، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- عدم تمکین: اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین شوهر خودداری کند، شوهر میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- جنون: اگر بعد از ازدواج یکی از زوجین دچار جنون شود، به طوری که زندگی مشترک را مختل کند، طرف سالم میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- عسر و حرج: هرگاه زوج در شرایطی باشد که ادامه زندگی مشترک برای او به لحاظ جسمی یا روحی دشوار و غیرقابل تحمل باشد، میتواند از دادگاه تقاضای طلاق به دلیل عسر و حرج کند.
- بیماری صعب العلاج: اگر یکی از زوجین به بیماری صعب العلاج مبتلا شود که زندگی مشترک را مختل کند، طرف سالم میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- نزدیکی زن به غیر شوهر: اگر زن به زنا متهم شود و زنای او ثابت شود، شوهر میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- استنکاف شوهر از انجام تعهدات: اگر شوهر از انجام تعهدات زوجیت خود مثل پرداخت مهریه، نفقه و یا حضانت فرزند خودداری کند، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- اختلاف شدید و ناسازگاری: اگر بین زوجین اختلاف شدید و ناسازگاری وجود داشته باشد که به رغم صلح و سازش و یا مشاوره حل نشود، هر یک از زوجین میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
نکاتی در مورد شروط دوازده گانه طلاق:
- شروط دوازده گانه طلاق صرفا در صورتی قابل استناد در دادگاه هستند که ضمن عقد نکاح در سند ازدواج به طور کتبی و صریح درج شده باشند.
- اثبات تحقق هر یک از شروط دوازده گانه طلاق بر عهده ی زنی است که از دادگاه تقاضای طلاق میکند.
- در صورت اثبات هر یک از شروط دوازده گانه طلاق، دادگاه به زوجین فرصت میدهد تا با یکدیگر صلح و سازش کنند و در صورت عدم سازش، حکم طلاق صادر میشود.
- در برخی از موارد، مثل عسر و حرج، قاضی دادگاه میتواند بدون نیاز به اثبات تقصیر از سوی زوج، حکم طلاق را صادر کند.
عدم پرداخت نفقه و حق طلاق برای زن
عدم پرداخت نفقه توسط شوهر میتواند یکی از دلایل طلاق برای زن باشد. در ادامه به بررسی شرایط و آثار آن میپردازیم:
شرایط طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه:
- اثبات عدم پرداخت نفقه: زن باید عدم پرداخت نفقه توسط شوهر را به اثبات برساند. این اثبات میتواند از طریق شهادت شهود، ارائه اسناد و مدارک، یا از طریق احکام دادگاه صورت گیرد.
- اعذار شوهر: در برخی موارد، ممکن است شوهر به دلیل عذر موجه مانند عدم توانایی مالی، نتواند نفقه را پرداخت کند. در این صورت، طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه به زن تعلق نمیگیرد.
- مدت زمان عدم پرداخت: در قانون مدنی ایران، مدت زمان مشخصی برای عدم پرداخت نفقه که منجر به طلاق میشود، تعیین نشده است. اما به طور کلی، رویه قضایی بر این است که اگر شوهر برای مدت قابل توجهی (مانند شش ماه یا بیشتر) نفقه را پرداخت نکند، زن میتواند به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق کند.
آثار طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه:
- حق طلاق برای زن: در صورت اثبات عدم پرداخت نفقه و احراز شرایط طلاق، زن به وکالت از سوی دادگاه حق طلاق پیدا میکند.
- پرداخت معوقات نفقه: شوهر موظف است معوقات نفقه را تا زمان طلاق به زن پرداخت کند.
- مهریه: در صورت طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، زن مستحق دریافت مهریه کامل خود خواهد بود.
- حضانت فرزندان: حضانت فرزندان بعد از طلاق، طبق ضوابط قانونی و با توجه به مصلحت فرزندان تعیین میشود.
نکات مهم:
- زن باید برای طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه به دادگاه خانواده مراجعه کند.
- در صورت تمایل زن به صلح و سازش، دادگاه شوهر را برای پرداخت نفقه و تمکین زن به زندگی مشترک دعوت میکند.
- اگر شوهر به تعهدات خود عمل نکند، دادگاه حکم طلاق را صادر میکند.
اعتیاد به مواد مخدر و طلاق
اعتیاد به مواد مخدر میتواند تاثیر مخربی بر زندگی زناشویی داشته باشد و در نهایت منجر به طلاق شود.
اثرات اعتیاد بر زندگی مشترک:
- مشکلات مالی: معتادان اغلب پول خود را صرف مواد مخدر میکنند و ممکن است برای تامین هزینههای زندگی و نیازهای خانواده پول کافی نداشته باشند.
- خشونت: اعتیاد به مواد مخدر میتواند منجر به پرخاشگری و خشونت شود.
- بیاعتمادی: دروغ گفتن و پنهانکاری از جمله عوارض شایع اعتیاد است که میتواند اعتماد بین زوجین را از بین ببرد.
- غفلت از خانواده: معتادان اغلب به دلیل تمرکز بر روی مواد مخدر، از خانواده خود غافل میشوند و به نیازهای آنها توجه کافی نمیکنند.
- مشکلات روحی و روانی: اعتیاد به مواد مخدر میتواند منجر به افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روحی و روانی در فرد معتاد و همسرش شود.
در بسیاری از موارد، طلاق تنها راه حل برای رهایی از مشکلات ناشی از اعتیاد به مواد مخدر است.
با این حال، قبل از تصمیم به طلاق، باید موارد زیر را در نظر گرفت:
- آیا امکان ترک اعتیاد وجود دارد؟
- اگر فرد معتاد تمایل به ترک اعتیاد داشته باشد، میتوان با مراجعه به متخصصان و مراکز ترک اعتیاد، برای حل این مشکل تلاش کرد.
- آیا فرزندان در میان هستند؟
- طلاق میتواند تاثیر مخربی بر فرزندان داشته باشد، به همین دلیل، قبل از طلاق باید به طور کامل در مورد آینده آنها و نحوه حضانت آنها تصمیمگیری کرد.
- آیا حمایتهای اجتماعی و خانوادگی وجود دارد؟
- حمایت اطرافیان میتواند در این شرایط بسیار کمککننده باشد.
بیماری صعب العلاج به عنوان شرط ضمن عقد و طلاق
در قانون ایران، ابتلاء به بیماری صعب العلاج میتواند به عنوان یکی از شروط ضمن عقد برای طلاق تلقی شود.
شروط ضمن عقد، شروطی هستند که زوجین در زمان عقد نکاح به آن توافق میکنند و در صورت تحقق یافتن شرط، میتوانند از حق طلاق استفاده کنند.
ماده 1130 قانون مدنی در این خصوص بیان میدارد:
“هر شرطی که بین زوجین در ضمن عقد نکاح یا بعد از آن شرط شود، مادام که مخالف با مقصود و مبنای نکاح و مغایر با شرع نباشد، نافذ است.”
بر اساس این ماده، زوجین میتوانند شرط کنند که در صورت ابتلاء یکی از آنها به بیماری صعب العلاج، طرف مقابل حق طلاق داشته باشد.
نکات مهم در مورد شرط ضمن عقد مربوط به بیماری صعب العلاج:
- بیماری باید صعب العلاج باشد: منظور از بیماری صعب العلاج، بیماری است که:
- درمان قطعی برای آن وجود نداشته باشد.
- درمان آن بسیار دشوار و پرهزینه باشد.
- زندگی مشترک را مختل کند و برای طرف مقابل مشقت و سختی ایجاد کند.
- تشخیص بیماری باید توسط مراجع پزشکی قانونی صورت گیرد: برای اثبات صعب العلاج بودن بیماری، باید به پزشکی قانونی مراجعه کرد و گواهی مربوطه را اخذ نمود.
- شرط باید به طور دقیق و روشن در عقد نکاح ذکر شود: باید نوع بیماری، شرایط و آثار ناشی از آن در شرط به طور واضح و مشخص بیان شود.
در صورتیکه شرط ضمن عقد مربوط به بیماری صعب العلاج وجود داشته باشد، در صورت تحقق یافتن شرط، میتوان به یکی از روشهای زیر اقدام به طلاق کرد:
- توافق طرفین: زوجین میتوانند با توافق یکدیگر و بدون نیاز به حکم دادگاه، طلاق بگیرند.
- مراجعه به دادگاه: اگر زوجین به توافق نرسند، میتوانند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده، تقاضای طلاق به دلیل تحقق شرط ضمن عقد را بنمایند.
موارد زیر در مورد طلاق به دلیل بیماری صعب العلاج قابل ذکر است:
- بیماری باید قبل از طلاق وجود داشته باشد: ابتلاء به بیماری صعب العلاج باید قبل از طلاق رخ داده باشد و در زمان عقد وجود نداشته باشد.
- بیماری باید ناشی از سوء رفتار یا تقصیر طرف مقابل نباشد: اگر بیماری ناشی از سوء رفتار یا تقصیر یکی از طرفین باشد، طلاق به دلیل شرط ضمن عقد امکانپذیر نیست.
- طرف مقابل حق فسخ دارد: طرف مقابل در صورت اثبات صحت شرط و تحقق یافتن آن، حق فسخ عقد نکاح و طلاق را دارد.
استنکاف شوهر از انجام تعهدات و نقش آن در طلاق
استنکاف شوهر از انجام تعهدات، یکی از شروط ضمن عقد درج شده در سند ازدواج است که میتواند در شرایطی به عنوان دلیل طلاق برای زن تلقی شود.
تعهداتی که شوهر موظف به انجام آنها است و در صورت عدم انجام آنها، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند، به شرح زیر است:
- پرداخت مهریه: مهریه حقی است مالی که به موجب عقد نکاح به زن تعلق میگیرد و شوهر موظف به پرداخت آن است. اگر شوهر از پرداخت مهریه به طور کامل یا قسمتی از آن خودداری کند، زن میتواند با اثبات این موضوع از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- پرداخت نفقه: نفقه شامل خوراک، پوشاک، مسکن و سایر هزینههای زندگی زن است که شوهر موظف به پرداخت آن است. اگر شوهر از پرداخت نفقه به مدت شش ماه بدون عذر موجه خودداری کند، زن میتواند با اثبات این موضوع از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- حضانت فرزند: حضانت به معنای نگهداری و تربیت فرزند است که در صورت طلاق، به طور معمول به مادر سپرده میشود. اگر شوهر از حضانت فرزند خودداری کند، زن میتواند با اثبات این موضوع از دادگاه تقاضای طلاق کند.
- ایجاد تمکین: تمکین به معنای اطاعت زن از شوهر در امور زناشویی و زندگی مشترک است. اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین شوهر خودداری کند، شوهر میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
نکاتی در مورد استنکاف شوهر از انجام تعهدات و طلاق:
- برای اثبات استنکاف شوهر از انجام تعهدات، زن باید مدارک و شواهدی به دادگاه ارائه دهد. این مدارک میتواند شامل احکام قضایی، گواهی شهود و یا سایر مستندات باشد.
- در برخی موارد، دادگاه قبل از صدور حکم طلاق، به زوجین فرصت میدهد تا با یکدیگر صلح و سازش کنند و تعهدات خود را به نحو مطلوب انجام دهند.
- حتی اگر در سند ازدواج هیچ شرطی در مورد استنکاف شوهر از انجام تعهدات وجود نداشته باشد، زن میتواند با اثبات عسر و حرج ناشی از این استنکاف، از دادگاه تقاضای طلاق کند. عسر و حرج به شرایطی گفته میشود که ادامه زندگی برای زن دشوار و غیرقابل تحمل باشد.
عسر و حرج به عنوان شرط ضمن عقد و طلاق
در قانون ایران، عسر و حرج میتواند به عنوان یکی از شروط ضمن عقد برای طلاق تلقی شود.
شروط ضمن عقد، شروطی هستند که زوجین در زمان عقد نکاح به آن توافق میکنند و در صورت تحقق یافتن شرط، میتوانند از حق طلاق استفاده کنند.
ماده 1130 قانون مدنی در این خصوص بیان میدارد:
“هر شرطی که بین زوجین در ضمن عقد نکاح یا بعد از آن شرط شود، مادام که مخالف با مقصود و مبنای نکاح و مغایر با شرع نباشد، نافذ است.”
بر اساس این ماده، زوجین میتوانند شرط کنند که در صورت ایجاد عسر و حرج برای یکی از آنها، طرف مقابل حق طلاق داشته باشد.
عسر و حرج در لغت به معنای سختی و مشقت است.
اما در اصطلاح حقوقی، عسر و حرج عبارت است از وضعیتی که برای یکی از زوجین تحمل آن غیرقابل bearable باشد و به او ضرر جسمی یا روحی شدیدی وارد کند.
مصادیق عسر و حرج در قانون به طور مشخص بیان نشده است، اما برخی از مصادیق آن عبارتند از:
- سوء رفتار و سوء معاشرت: مثل توهین، فحاشی، کتکزدن، تهدید و ایجاد ناامنی برای همسر
- اعتیاد به مواد مخدر: اگر اعتیاد به گونهای باشد که زندگی مشترک را مختل کند و برای طرف مقابل مشقت و سختی ایجاد کند.
- بیماریهای صعب العلاج: اگر بیماری به گونهای باشد که زندگی مشترک را مختل کند و برای طرف مقابل مشقت و سختی ایجاد کند.
- عدم تمکین زوج: اگر زوج بدون دلیل از تمکین زوجه خودداری کند.
- ترک زندگی توسط زوج: اگر زوج بدون دلیل زندگی مشترک را ترک کند و به تعهدات خود عمل نکند.
در صورتیکه شرط ضمن عقد مربوط به عسر و حرج وجود داشته باشد، در صورت تحقق یافتن شرط، میتوان به یکی از روشهای زیر اقدام به طلاق کرد:
- توافق طرفین: زوجین میتوانند با توافق یکدیگر و بدون نیاز به حکم دادگاه، طلاق بگیرند.
- مراجعه به دادگاه: اگر زوجین به توافق نرسند، میتوانند با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده، تقاضای طلاق به دلیل تحقق شرط ضمن عقد را بنمایند.
موارد زیر در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج قابل ذکر است:
- اثبات عسر و حرج: طرف متقاضی طلاق باید عسر و حرج خود را به اثبات برساند.
- بررسی توسط دادگاه: دادگاه با بررسی دلایل و مدارک ارائه شده توسط طرفین، در خصوص اثبات عسر و حرج و حکم طلاق تصمیمگیری میکند.
- حقوق مالی زوجه: در صورت طلاق به دلیل عسر و حرج، حقوق مالی زوجه، از جمله مهریه، نفقه و حضانت فرزندان، طبق قانون به وی تعلق میگیرد.