صدور اجراییه نسبت به چک
صدور اجراییه چک روشی قانونی برای وصول مطالبات دارنده چک از صادرکننده آن در زمانی است که چک به دلیل عدم موجودی یا سایر مشکلات، قابل پرداخت نباشد.
در این فرآیند، دارنده چک باید مراحلی را به شرح زیر طی کند:
1. مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت:
- دارنده چک باید با مراجعه به شعبه صادرکننده چک و ارائه آن، گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند.
- این گواهی نشان‌دهنده آن است که در تاریخ سررسید چک، موجودی کافی برای پرداخت آن در حساب صادرکننده وجود نداشته است.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست:
- دارنده چک با در دست داشتن اصل چک، گواهی عدم پرداخت، و مدارک هویتی خود، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند.
- در این دفتر، دادخواست صدور اجراییه چک ثبت می‌شود.
- در دادخواست باید مشخصات دارنده چک، صادرکننده چک، مبلغ چک، و تاریخ صدور آن قید شود.
3. رسیدگی به پرونده در دادگاه:
- پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه ارسال می‌شود.
- دادگاه به پرونده رسیدگی کرده و در صورت احراز شرایط، دستور صدور اجراییه را صادر می‌کند.
4. صدور اجراییه:
- با صدور دستور دادگاه، اجراییه صادر می‌شود و به دایره اجرای احکام دادگستری ارسال می‌شود.
- اجراییه سندی است که به موجب آن، دارنده چک می‌تواند از اموال و دارایی‌های صادرکننده چک برای وصول طلب خود استفاده کند.
نکات مهم:
- صدور اجراییه چک یک فرآیند قانونی است و دارنده چک باید برای انجام آن از طریق مراجع قضایی اقدام کند.
- در صورت تمایل، دارنده چک می‌تواند از وکیل نیز برای پیگیری مراحل صدور اجراییه استفاده کند.
- صدور اجراییه چک مراحلی دارد که باید به درستی انجام شود تا از اعتبار قانونی برخوردار باشد.
- برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جزئیات و شرایط صدور اجراییه چک، می‌توانید به قانون صدور چک و آیین‌نامه اجرایی آن مراجعه کنید و یا با یک وکیل مشورت نمایید.
اجراییه چک چیست؟
اجراییه چک سندی است که توسط اداره ثبت اسناد و املاک به درخواست دارنده چک به منظور وصول وجه چک برگشتی صادر می‌شود. این سند به دارنده چک اجازه می‌دهد تا از طریق مأمور اجرا، اموال صادرکننده چک را توقیف و وجه خود را وصول کند.
شرایط صدور اجراییه چک
برای صدور اجراییه چک، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- چک برگشتی عهده بانک‌های مجاز باشد.
- مطابقت امضای صادرکننده چک با نمونه امضای وی در بانک توسط بانک گواهی شده باشد.
- دارنده چک در ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول وجه آن به بانک مراجعه کرده باشد.
- دارنده چک پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، ظرف شش ماه به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست حقوقی تقدیم کند.
- دادگاه پس از رسیدگی، حکم به تأدیه وجه چک و خسارات قانونی صادر کند.
- حکم دادگاه قطعی شود.
نحوه صدور اجراییه چک
برای صدور اجراییه چک، دارنده چک باید به همراه مدارک زیر به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت خود مراجعه کند:
- اصل و تصویر حکم دادگاه
- اصل و تصویر چک برگشتی
- گواهی عدم پرداخت صادره توسط بانک
- کارت ملی متقاضی
درخواست صدور اجراییه چک در فرم مخصوصی که توسط اداره ثبت اسناد و املاک در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد، تکمیل و به همراه مدارک مذکور به اداره ثبت ارائه می‌شود.
اقدامات اداره ثبت
اداره ثبت پس از بررسی مدارک و احراز شرایط صدور اجراییه، نسبت به صدور آن اقدام می‌کند. اجراییه چک به همراه رونوشت حکم دادگاه و سایر مدارک به مأمور اجرا ابلاغ می‌شود.
اقدامات مأمور اجرا
مأمور اجرا پس از دریافت اجراییه چک، به صادرکننده چک اخطار می‌دهد تا ظرف مهلت قانونی نسبت به پرداخت وجه چک و خسارات قانونی اقدام کند. در صورت عدم پرداخت، مأمور اجرا اموال صادرکننده چک را توقیف و به نفع دارنده چک به مزایده می‌گذارد.
نکات مهم
- دارنده چک می‌تواند با ارائه لاشه چک و سایر مدارک به اداره ثبت، تقاضای صدور اجراییه چک کند.
- در صورتی که صادرکننده چک فوت کرده باشد، دارنده چک می‌تواند از ورثه وی تقاضای وصول وجه چک را داشته باشد.
- در صورت عدم دسترسی به اموال صادرکننده چک، دارنده چک می‌تواند از طریق طرح دعوای حقوقی و توقیف حقوق و دستمزد وی، وجه خود را وصول کند.
نحوه صدور اجراییه چک
برای صدور اجراییه چک، دارنده چک باید مراحل زیر را طی کند:
1. دریافت گواهی عدم پرداخت:
- دارنده چک باید در تاریخ سررسید چک به بانک مراجعه و در صورت عدم پرداخت، تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت کند.
- بانک پس از بررسی موجودی حساب صادرکننده چک، در صورت کافی نبودن موجودی، گواهی عدم پرداخت را صادر می‌کند.
2. مراجعه به اداره ثبت:
- دارنده چک با در دست داشتن اصل و فتوکپی چک، گواهی عدم پرداخت، کارت ملی و فرم تکمیل شده درخواست صدور اجراییه چک به اداره ثبت محل سکونت یا محل وقوع جرم مراجعه می‌کند.
3. تکمیل فرم درخواست صدور اجراییه:
- در فرم درخواست صدور اجراییه چک باید اطلاعاتی مانند مشخصات دارنده چک، صادرکننده چک، مبلغ چک، تاریخ صدور چک، سررسید چک، شعبه بانک و شماره حساب صادرکننده چک قید شود.
4. پرداخت هزینه صدور اجراییه:
- دارنده چک باید پس از تکمیل فرم درخواست، هزینه صدور اجراییه را به اداره ثبت پرداخت کند.
5. صدور اجراییه:
- اداره ثبت پس از بررسی مدارک و پرداخت هزینه صدور اجراییه، نسبت به صدور اجراییه اقدام می‌کند.
نکات:
- مطابق ماده 2 قانون صدور چک، چک در حکم اسناد لازم الاجرا است و اداره ثبت مکلف به صدور اجراییه بر اساس آن است.
- صدور اجراییه چک یک فرآیند ثبتی است و نیازی به طرح دعوا در دادگاه نیست.
- دارنده چک می‌تواند با ارائه اصل اجراییه به واحد اجراییات اداره ثبت، نسبت به وصول وجه چک از طریق توقیف اموال صادرکننده چک اقدام کند.
مدارک لازم برای صدور اجراییه چک:
- اصل و فتوکپی چک
- گواهی عدم پرداخت
- کارت ملی متقاضی
- فرم تکمیل شده درخواست صدور اجراییه چک
موارد ابطال چک:
- اثبات جعل امضای صادرکننده چک
- اثبات فقدان یا سرقت چک
- اثبات غلط بودن تاریخ صدور چک
- اثبات عدم اهلیت صادرکننده چک
- اثبات صلح یا اقاله دین
موارد توقیف اموال صادرکننده چک:
- وجه نقد صادرکننده چک
- حساب‌های بانکی صادرکننده چک
- اموال منقول صادرکننده چک مانند خودرو و منزل مسکونی
- اموال غیرمنقول صادرکننده چک مانند زمین
قانون مربوط به صدور چک:
- قانون صدور چک مصوب 1355 و اصلاحات بعدی آن
برای صدور اجراییه چک، شرایطی باید وجود داشته باشد که به شرح زیر است:
شرایط مربوط به چک:
- چک باید به روال عادی در وجه دارنده صادر شده باشد.
- دارنده چک در ظرف 6 ماه از تاریخ صدور برای وصول وجه آن به بانک مراجعه کرده باشد.
- گواهی عدم پرداخت از بانک به دارنده چک داده شده باشد.
- مبلغ چک بیشتر از 2 میلیون تومان باشد. (در مورد چک‌های صیادی، این مبلغ 500 هزار تومان است.)
- چک سفید امضاء یا بدون تاریخ یا مشروط نباشد.
- چک بابت تضمین انجام معامله صادر نشده باشد.
شرایط مربوط به دارنده چک:
- دارنده چک باید صاحب legitimate آن باشد.
- در صورتی که چک به صورت ظهرنویسی شده باشد، زنجیره ظهرنویسی ها باید کامل و بدون نقص باشد.
نحوه ی صدور اجراییه چک:
دارنده چک می تواند با ارائه مدارک لازم به یکی از دفاتر اجرای ثبت مراجعه کرده و تقاضای صدور اجراییه چک را بنماید. مدارک لازم عبارتند از:
- ** اصل چک و گواهی عدم پرداخت آن**
- ** دفترچه شناسایی یا کارت ملی دارنده چک**
- ** درخواست کتبی صدور اجراییه**
پس از بررسی مدارک توسط دفتردار ثبت، در صورت احراز شرایط، اجراییه چک صادر خواهد شد. اجراییه چک به منزله حکم دادگاه بوده و صادر کننده چک مکلف به پرداخت وجه آن به دارنده چک خواهد بود.
نکات مهم:
- دارنده چک می تواند در صورت تمایل، به جای مراجعه به اجرای ثبت، از طریق تقدیم شکایت کیفری به مراجع قضایی نیز اقدام نماید.
- در صورتی که صادر کننده چک در مهلت قانونی نسبت به پرداخت وجه چک اقدام ننماید، دارنده چک می تواند از طریق اجراییه چک، اموال وی را توقیف و وصول مطالبات خود را از این طریق دنبال نماید.
تغییرات قانون صدور چک در سال 1397:
قانون صدور چک در سال 1397 مورد اصلاح قرار گرفت و برخی از مقررات مربوط به صدور اجراییه چک تغییر یافت. از جمله این تغییرات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- مبلغ مندرج در ماده 6 قانون صدور چک که حداقل مبلغ چک قابل وصول از طریق اجرای ثبت بود از یک میلیون تومان به دو میلیون تومان افزایش یافت.
- در خصوص چک های صیادی، این مبلغ از پانصد هزار تومان به یک میلیون تومان افزایش یافت.
- امکان صدور اجراییه چک بدون صدور حکم دادگاه و فقط با ارائه گواهی عدم پرداخت از بانک فراهم شد.
قانون صدور چک در سال 1404
قانون صدور چک در حال حاضر بر اساس قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397 و آیین‌نامه اجرایی آن است که از ابتدای سال 1400 لازم‌الاجرا شده است.
این قانون تغییرات و احکام جدیدی را در خصوص چک، صدور، انتقال، و وصول آن به منظور کاهش صدور چک‌های بی‌محل و حمایت از حقوق صاحبان چک ایجاد کرده است.
نکات مهم قانون صدور چک در سال 1404:
- انواع چک: در حال حاضر چهار نوع چک در ایران وجود دارد: چک عادی، چک تایید شده، چک تضمین شده، و چک مسافرتی.
- اطلاعات لازم در چک: در تمام چک‌ها باید تاریخ صدور، مبلغ پرداخت، نام و نام خانوادگی گیرنده چک (یا عبارت “در وجه حامل”)، و امضای صادرکننده درج شود.
- صدور چک در سامانه صیاد: از ابتدای سال 1400، صدور چک فقط از طریق سامانه صیاد امکان‌پذیر است. در این سامانه، اطلاعات چک به صورت الکترونیکی ثبت و در سوابق اعتباری صادرکننده چک نیز درج می‌شود.
- مسئولیت صادرکننده: صادرکننده چک مکلف است قبل از صدور چک، در حساب خود موجودی کافی برای پرداخت آن داشته باشد. در غیر این صورت، چک بلامحل محسوب شده و صادرکننده مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد.
- پیگیری چک‌های بی‌محل: دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم پرداخت وجه آن به دلیل نبودن موجودی یا سایر مشکلات، می‌تواند با ثبت دادخواست در دادگاه و طی مراحل قانونی، نسبت به وصول مطالبات خود از طریق صدور اجراییه اقدام کند.
- مجازات‌های چک بی‌محل: مجازات‌های چک بی‌محل شامل محرومیت از خدمات بانکی، صدور گواهی عدم پرداخت، ثبت سوابق منفی در سابقه اعتباری، و مجازات حبس می‌باشد.
تغییرات قانون صدور چک در سال 1404:
-
افزایش سقف صدور چک بدون ثبت در سوابق: سقف صدور چک بدون ثبت در سوابق اعتباری از 200 میلیون تومان به 500 میلیون تومان افزایش یافته است.
-
کاهش دوره‌های انسداد حساب: در صورت صدور چک بی‌محل، دوره‌های انسداد حساب صادرکننده چک به شرح زیر است:
- چک اول: 6 ماه
- چک دوم: 1 سال
- چک سوم: 2 سال
-
تشديد مجازات‌ها: مجازات‌های چک بی‌محل، از جمله مجازات حبس، تشدید یافته است.
-
تسهیل صدور گواهی عدم پرداخت: فرآیند صدور گواهی عدم پرداخت چک تسهیل شده است.
قانون صدور چک در کنار سایر قوانین و مقررات مربوطه، نقشی اساسی در ساماندهی نظام پرداخت و مقابله با چک‌های بی‌محل ایفا می‌کند.
مراحل صدور اجراییه نسبت به چک
صدور اجراییه چک یکی از روش‌های وصول وجه چک برگشتی است که دارنده چک می‌تواند از طریق آن، اموال صادرکننده چک را توقیف و وجه خود را وصول کند.
مراحل صدور اجراییه چک به شرح زیر است:
1. مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت:
- دارنده چک باید در ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک، برای وصول وجه آن به بانک مراجعه کند.
- در صورت عدم پرداخت وجه چک، بانک به درخواست دارنده چک، گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند.
- در گواهی عدم پرداخت باید مشخصات کامل چک، علت عدم پرداخت و مشخصات صادرکننده چک قید شده باشد.
2. مراجعه به دادگاه و طرح دعوی:
- دارنده چک باید ظرف 6 ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم پرداخت، به دادگاه محل اقامت خود یا محل صدور چک مراجعه و دادخواست حقوقی تقدیم کند.
- در دادخواست باید مشخصات کامل چک، گواهی عدم پرداخت، و دلایل و مستندات مربوط به دعوا قید شده باشد.
3. رسیدگی در دادگاه و صدور حکم:
- دادگاه به دعوای دارنده چک رسیدگی می‌کند و در صورت احراز شرایط، حکم به تأدیه وجه چک و خسارات قانونی صادر می‌کند.
- حکم دادگاه باید قطعی شود.
4. مراجعه به اداره ثبت و تقاضای صدور اجراییه:
- دارنده چک با ارائه حکم دادگاه قطعی و سایر مدارک لازم به اداره ثبت محل اقامت خود مراجعه و تقاضای صدور اجراییه چک می‌کند.
- مدارک لازم برای صدور اجراییه چک عبارتند از:
- اصل و تصویر حکم دادگاه
- اصل و تصویر چک برگشتی
- گواهی عدم پرداخت صادره توسط بانک
- کارت ملی متقاضی
5. صدور اجراییه چک توسط اداره ثبت:
- اداره ثبت پس از بررسی مدارک و احراز شرایط، نسبت به صدور اجراییه چک اقدام می‌کند.
- اجراییه چک به همراه رونوشت حکم دادگاه و سایر مدارک به مأمور اجرا ابلاغ می‌شود.
6. اقدامات مأمور اجرا:
- مأمور اجرا پس از دریافت اجراییه چک، به صادرکننده چک اخطار می‌دهد تا ظرف مهلت قانونی نسبت به پرداخت وجه چک و خسارات قانونی اقدام کند.
- در صورت عدم پرداخت، مأمور اجرا اموال صادرکننده چک را توقیف و به نفع دارنده چک به مزایده می‌گذارد.
نکات مهم:
- دارنده چک می‌تواند با ارائه لاشه چک و سایر مدارک به اداره ثبت، تقاضای صدور اجراییه چک کند.
- در صورتی که صادرکننده چک فوت کرده باشد، دارنده چک می‌تواند از ورثه وی تقاضای وصول وجه چک را داشته باشد.
- در صورت عدم دسترسی به اموال صادرکننده چک، دارنده چک می‌تواند از طریق طرح دعوای حقوقی و توقیف حقوق و دستمزد وی، وجه خود را وصول کند.
