اعاده دادرسی حقوقی در ایران
اعاده دادرسی در اصطلاح حقوقی به معنای درخواست تجدید رسیدگی به یک پرونده قضایی است که در آن، خواهان یا فرجامخواه (کسی که از رای دادگاه ناراضی است) از مرجع بالاتر (معمولاً دیوان عالی کشور) تقاضا میکند که به پرونده او مجدداً رسیدگی و در صورت صحت ادعای وی، رای قبلی را نقض و رای جدیدی صادر کند.
انواع اعاده دادرسی:
- اعاده دادرسی عادی: این نوع اعاده دادرسی در مواردی قابل طرح است که رای صادره قطعی باشد، یعنی امکان اعتراض و واخواهی از آن وجود نداشته باشد.
- اعاده دادرسی فرجامی: این نوع اعاده دادرسی در مواردی قابل طرح است که رای صادره توسط شعبه دیوان عالی کشور صادر شده باشد.
شرایط اعاده دادرسی:
- قطعی بودن رای: رای مورد اعتراض باید قطعی باشد.
- وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی: قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در مواد 477 و 478 ده مورد را به عنوان موارد قابل اعاده دادرسی ذکر کرده است. این موارد عبارتند از:
- فراخواندن و حضور نداشتن خواهان یا خوانده در محکمه که به علت عذر موجه باشد و عدم اطلاع از مفاد دادخواست یا اخطار.
- تخلف از مقررات مربوط به صلاحیت مرجع رسیدگی کننده.
- تخلف از قواعد مربوط به موانع رسیدگی.
- تخلف از مقررات مربوط به اشخاصی که حق دخالت در دعوا را دارند.
- تخلف در ابلاغ اوراق.
- اظهار نظریه خلاف بین داوران در مورد مسائلی که به موجب قانون باید به نظریه واحد ارجاع شود.
- ثبوت وقوع جعلی بودن سند یا شهادت خلاف واقع گواه.
- تحصیل اماره جدید پس از صدور رای که برای ذینفع در دعوا مجهول بوده است.
- اصل حکم یا قرار صادره مغایر با شرع یا قانون باشد.
- اثبات وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی: خواهان یا فرجامخواه باید وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی را به اثبات برساند.
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی:
- درخواست اعاده دادرسی باید به صورت کتبی به مرجع قضایی ذیصلاح ارائه شود.
- مرجع قضایی ذیصلاح به درخواست اعاده دادرسی رسیدگی میکند و در صورت احراز شرایط، آن را قبول و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه یا شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده رای ارجاع میدهد.
- دادگاه یا شعبه هم عرض پس از رسیدگی مجدد، رای جدیدی صادر میکند.
نکات مهم:
- اعاده دادرسی موجب رسیدگی مجدد به اصل دعوا نیست، بلکه فقط به ایرادات شكلی و ماهوی رای مورد اعتراض رسیدگی میشود.
- مهلت درخواست اعاده دادرسی در موارد عادی دو سال و در موارد فرجامی یک سال است.
- درخواست اعاده دادرسی به منزله واخواهی از رای نیست و مانع اجرای رای نمیشود.
- در صورت قبول درخواست اعاده دادرسی، هزینه آن توسط متقاضی پرداخت میشود.
تذکر:
- اطلاعات ارائه شده در این پاسخ فقط جنبهی آموزشی دارد و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود.
- برای کسب اطلاعات دقیقتر در مورد اعاده دادرسی حقوقی و شرایط آن، باید به قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب و سایر منابع حقوقی مرتبط مراجعه کنید.
- در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در خصوص اعاده دادرسی حقوقی، باید از یک وکیل مجرب کمک بگیرید.
شرایط اعاده دادرسی در قانون ایران
اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده شکایت از آراء قطعی است که به موجب آن، ذینفع میتواند در فرضی که رأی قطعی صادره مغایر با شرع یا قانون باشد و یا در رسیدگی به آن، تخلفی از اصول اساسی دادرسی یا حقوق اساسی اشخاص رخ داده باشد، تقاضای رسیدگی مجدد نماید.
شرایط اعاده دادرسی در ماده 426 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی) به شرح زیر است:
1. مغایرت رأی با شرع یا قانون: اولین شرط اعاده دادرسی این است که رأی قطعی صادره مغایر با شرع یا قانون باشد. به عبارت دیگر، باید ثابت شود که رأی صادره بر خلاف نص صریح شرعی یا قانونی صادر شده است.
2. وجود تخلف در رسیدگی: شرط دوم اعاده دادرسی وجود تخلف در رسیدگی به پرونده است. این تخلفات می تواند شامل موارد ذیل باشد:
- تخلف از اصول اساسی دادرسی: مانند عدم احضار اصحاب دعوا یا گواهان، عدم رسیدگی به دلایل و مستندات ارائه شده توسط طرفین، نقض حق دفاع.
- نقض حقوق اساسی اشخاص: مانند نقض اصل برائت، اصل تساوی در برابر قانون، اصل حق دسترسی به دادرسی عادلانه.
3. ذینفع بودن متقاضی: تنها ذینفع دعوا می تواند نسبت به رأی صادره درخواست اعاده دادرسی دهد. ذینفع به کسی گفته می شود که از حکم یا رای صادره ضرر و زیان دیده باشد.
4. مهلت درخواست اعاده دادرسی: مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی است.
5. تقدیم دادخواست اعاده دادرسی: متقاضی اعاده دادرسی باید با تقدیم دادخواست به مرجع قضایی صالح، درخواست خود را مطرح کند. در دادخواست باید دلایل و مستندات مربوط به اعاده دادرسی ذکر شود.
مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی:
- در امور مدنی، دیوان عالی کشور مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی است.
- در امور کیفری، حسب مورد، شعبه یا دیوان عالی کشور مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی است.
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی:
- پس از تقدیم دادخواست اعاده دادرسی، دیوان عالی کشور یا مرجع رسیدگی کننده، به بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط متقاضی می پردازد.
- در صورت احراز شرایط اعاده دادرسی، مرجع رسیدگی کننده، حکم را نقض و پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه یا مرجع هم عرض صادرکننده حکم قطعی اعاده می کند.
- در صورت عدم احراز شرایط اعاده دادرسی، مرجع رسیدگی کننده، قرار رد درخواست اعاده دادرسی را صادر می کند.
نکات مهم:
- اعاده دادرسی یک طریق فوق العاده است و فقط در موارد خاص و محدود قابل طرح می باشد.
- بار اثبات وجود شرایط اعاده دادرسی بر عهده متقاضی می باشد.
- درخواست اعاده دادرسی مانع اجرای حکم قطعی نمی باشد مگر اینکه مرجع رسیدگی کننده به درخواست اعاده دادرسی قرار توقف اجرای حکم را صادر کند.
اعاده دادرسی عادی در قانون آیین دادرسی مدنی ایران
اعاده دادرسی عادی یکی از طرق فوق العاده شکایت از احکام قطعی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی است. به موجب این طریق، خواهان یا فرجامخواه می تواند در صورت وجود یکی از جهات قانونی، نسبت به حکم قطعی صادره از دادگاه صلح، دادگاه عمومی، دادگاه انقلاب و یا دادگاه تجدید نظر، تقاضای اعاده دادرسی کند.
جهات قانونی اعاده دادرسی عادی:
طبق ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، جهات قانونی اعاده دادرسی عادی عبارتند از:
- غلط بودن رای: اگر رای صادره با قانون مغایرت داشته باشد، قابل اعاده دادرسی است.
- نبود رسیدگی به تمام مدعیات و دفاعیات: اگر دادگاه به تمام مدعیات و دفاعیات طرفین رسیدگی نکرده باشد، رای صادره قابل اعاده دادرسی است.
- فرار از رسیدگی: اگر دادگاه از رسیدگی به دعوا امتناع کند یا موضوع دعوا را از صلاحیت خود خارج بداند، رای صادره قابل اعاده دادرسی است.
- تخلف از اصول و قواعد اساسی دادرسی: اگر در رسیدگی به دعوا، از اصول و قواعد اساسی دادرسی تخلف شده باشد، رای صادره قابل اعاده دادرسی است.
- وجود اسناد و ادله جدید: اگر بعد از صدور رای، اسناد و ادله جدیدی به دست خواهان یا فرجامخواه برسد که در دادگاه مطرح نشده باشد، می تواند تقاضای اعاده دادرسی کند.
مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی:
درخواست اعاده دادرسی باید به همان دادگاهی که رای قطعی را صادر کرده است، تقدیم شود.
مهلت تقدیم درخواست اعاده دادرسی:
مهلت تقدیم درخواست اعاده دادرسی ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی است.
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی:
دادگاه پس از دریافت درخواست اعاده دادرسی، به آن رسیدگی می کند و در صورت احراز یکی از جهات قانونی اعاده دادرسی، رای قبلی را نقض و به تکلیف خود عمل می کند.
آثار اعاده دادرسی:
- اثر تعلیقی: اعاده دادرسی، اثر تعلیقی دارد و از اجرای رای قطعی تا صدور رای جدید جلوگیری می کند.
- اثر ایجادی: در صورت نقض رای قطعی، رای جدید جایگزین آن می شود.
نکات مهم:
- اعاده دادرسی فقط یک بار قابل طرح است.
- درخواست اعاده دادرسی باید به همراه مدارک و مستندات لازم ارائه شود.
- اگر درخواست اعاده دادرسی رد شود، خواهان یا فرجامخواه حق تجدید نظرخواهی از آن را ندارد.
توصیه می شود برای طرح درخواست اعاده دادرسی، از یک وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب کمک بگیرید.
اعاده دادرسی فرجامی در ایران
اعاده دادرسی فرجامی یکی از انواع اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که در موارد خاص و در مراحل پایانی رسیدگی به پرونده قابل طرح است.
موارد قابل طرح اعاده دادرسی فرجامی:
- آراء صادره توسط شعب دیوان عالی کشور
- آراء صادره توسط دادگاههای تجدیدنظر در مواردی که به موجب قانون قابل فرجامخواهی نیست، ولی ذینفع مدعی خلاف شرع یا قانون بودن آن رأی باشد.
شرایط اعاده دادرسی فرجامی:
- قطعی بودن رای: رای مورد اعتراض باید قطعی باشد، یعنی امکان اعتراض و واخواهی از آن وجود نداشته باشد.
- وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی: موارد دهگانه اعاده دادرسی در ماده 477 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب ذکر شده است. این موارد در بخش قبلی “اعاده دادرسی حقوقی” به طور کامل توضیح داده شده است.
- اثبات وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی: خواهان یا فرجامخواه باید وجود یکی از موارد دهگانه اعاده دادرسی را به اثبات برساند.
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی فرجامی:
- درخواست اعاده دادرسی فرجامی باید به صورت کتبی به دفتر رییس دیوان عالی کشور تسلیم شود.
- رییس دیوان عالی کشور درخواست را به شعبه ارجاع میکند.
- شعبه به درخواست اعاده دادرسی فرجامی رسیدگی میکند و در صورت احراز شرایط، آن را قبول و پرونده را برای رسیدگی مجدد به یکی از شعب هم عرض آن شعبه ارجاع میدهد.
- شعبه هم عرض پس از رسیدگی مجدد، رای جدیدی صادر میکند.
نکات مهم:
- اعاده دادرسی فرجامی فقط یک بار قابل طرح است.
- مهلت درخواست اعاده دادرسی فرجامی یک ماه از تاریخ ابلاغ رای است.
- در صورت قبول درخواست اعاده دادرسی فرجامی، هزینه آن توسط متقاضی پرداخت میشود.
- اعاده دادرسی فرجامی مانع اجرای رای نمیشود.
تذکر:
- اطلاعات ارائه شده در این پاسخ فقط جنبهی آموزشی دارد و نباید به عنوان مشاوره حقوقی تلقی شود.
- برای کسب اطلاعات دقیقتر در مورد اعاده دادرسی فرجامی و شرایط آن، باید به قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب و سایر منابع حقوقی مرتبط مراجعه کنید.
- در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در خصوص اعاده دادرسی فرجامی، باید از یک وکیل مجرب کمک بگیرید.
وکیل اعاده دادرسی
وکیل اعاده دادرسی وکیلی است که در زمینه قوانین و رویههای مربوط به اعاده دادرسی تخصص دارد و میتواند به شما در طرح درخواست اعاده دادرسی و پیگیری آن در مراجع قضایی کمک کند.
وظایف وکیل اعاده دادرسی:
- مشاوره حقوقی: وکیل اعاده دادرسی در مورد امکان طرح اعاده دادرسی، شرایط آن، نحوه طرح درخواست و prospects of success آن با شما مشاوره میدهد.
- تهیه و تنظیم درخواست اعاده دادرسی: وکیل اعاده دادرسی با بررسی پرونده شما و جمعآوری مدارک و شواهد لازم، درخواست اعاده دادرسی را به نحو صحیح و قانونی تنظیم میکند.
- لایحه دفاعیه: در صورت نیاز، وکیل اعاده دادرسی لایحه دفاعیه را برای ارائه به دادگاه تهیه میکند.
- پیگیری پرونده: وکیل اعاده دادرسی پرونده شما را در مراجع قضایی پیگیری میکند و در جلسات دادگاه حضور مییابد و از حقوق شما دفاع میکند.
مزایای استفاده از وکیل اعاده دادرسی:
- تخصص و دانش: وکیل اعاده دادرسی به قوانین و رویههای مربوط به اعاده دادرسی تسلط کامل دارد و میتواند با استفاده از تخصص و دانش خود، به شما در افزایش احتمال موفقیت در درخواست اعاده دادرسی کمک کند.
- صرفهجویی در وقت و هزینه: استفاده از وکیل اعاده دادرسی از اتلاف وقت و هزینه شما در مراجعه به مراجع قضایی و پیگیری پرونده جلوگیری میکند.
- کاهش استرس: استفاده از وکیل اعاده دادرسی استرس و نگرانی شما را در مورد پرونده کاهش میدهد و به شما آرامش خاطر میدهد.
نحوه انتخاب وکیل اعاده دادرسی:
- پرس و جو از دوستان و آشنایان: از دوستان و آشنایانتان که تجربه استفاده از وکیل اعاده دادرسی را داشتهاند، معرفی بگیرید.
- جستجو در اینترنت: میتوانید با جستجو در اینترنت، وکلا فعال در زمینه اعاده دادرسی را پیدا کنید.
- مراجعه به کانون وکلای دادگستری: میتوانید با مراجعه به کانون وکلای دادگستری، فهرست وکلای فعال در زمینه اعاده دادرسی را دریافت کنید.
نکات مهم:
- قبل از انتخاب وکیل، حتما با او مشاوره کنید و در مورد هزینهها و تعهدات او اطلاع کسب کنید.
- از وکیل خود بخواهید که مدارک و سوابق خود را در زمینه اعاده دادرسی به شما ارائه دهد.
- حتما با وکیل خود قرارداد کتبی ببندید.
هزینه وکیل اعاده دادرسی:
هزینه وکیل اعاده دادرسی به پیچیدگی پرونده، میزان کار و سابقه و شهرت وکیل بستگی دارد. بهتر است قبل از انعقاد قرارداد با وکیل، در مورد هزینهها با او مذاکره کنید.