مشاوره حقوقی واخواهی

واخواهی در ایران

واخواهی به معنای اعتراض به حکم غیابی صادره از سوی دادگاه است.

اشخاصی که می‌توانند واخواهی کنند:

• محکوم علیه غایب: کسی که حکم غیابی علیه او صادر شده است، می‌تواند به آن حکم واخواهی کند.
• قائم مقام قانونی محکوم علیه غایب: اگر محکوم علیه غایب صغیر یا مجنون باشد، ولی یا وصی او می‌تواند به جای او واخواهی کند.

مهلت واخواهی:

• بیست روز: مهلت واخواهی برای کسانی که مقیم ایران هستند بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم به آنها است.
• دو ماه: مهلت واخواهی برای کسانی که مقیم خارج از کشور هستند دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی حکم به آنها است.

نحوه واخواهی:

• دادخواست واخواهی: محکوم علیه غایب باید دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده حکم غیابی تقدیم کند.
• مشخصات دادخواست: در دادخواست واخواهی باید مشخصات خواهان و خوانده، تاریخ و شماره حکم غیابی، و دلایل واخواهی قید شود.
• رسیدگی به دادخواست: دادگاه به دادخواست واخواهی رسیدگی می کند و در صورت اثبات موجه بودن واخواهی، حکم غیابی را نقض و پرونده را مجدداً رسیدگی می کند.

آثار واخواهی:

• نقض حکم غیابی: اولین اثر قبول واخواهی، نقض حکم غیابی است.
• اعاده دادرسی: با قبول واخواهی، محکوم علیه غایب در حکم غیابی معترض و در جلسه رسیدگی حاضر می شود و از حق دفاع خود برخوردار می شود.

نکات مهم:

• عدم حضور در جلسه رسیدگی: عدم حضور محکوم علیه غایب در جلسه رسیدگی مجدد، مانع رسیدگی به واخواهی نیست.
• تجدید واخواهی: تجدید واخواهی در احکام غیابی پذیرفته نمی شود.
• واخواهی از احکام حضوری: از احکام حضوری نمی توان واخواهی کرد، بلکه باید به آنها اعتراض کرد.

واخواهی در ایران

واخواهی یکی از طرق اعاده دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، خواهان یا فرجام‌خواه نسبت به رأیی که به ضرر او صادر شده، اعتراض می‌کند و تقاضای رسیدگی مجدد به پرونده را در مرجع بالاتر (محکمه تجدید نظر یا دیوان عالی کشور) دارد.

شرایط واخواهی

• رأی صادره قطعی باشد. یعنی از آن امکان فرجام‌خواهی در مهلت قانونی وجود نداشته باشد.

• ظرف مهلت قانونی واخواهی شود. این مهلت بسته به نوع رأی و مرجع رسیدگی‌کننده به آن متفاوت است. به طور کلی، مهلت واخواهی 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی است.

• دلایل واخواهی وجود داشته باشد. دلایل واخواهی در قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری مشخص شده است. برخی از این دلایل عبارتند از:

  • اشتباه در تطبیق قانون با موضوع دعوا
  • اشتباه در استنباط از مفاد قانون
  • عدم توجه به دلایل و مستندات پرونده
  • رسیدگی به موضوعی که در دعوا مطرح نبوده است
  • محروم کردن یکی از طرفین از حق دفاع

نحوه واخواهی

واخواهی باید به صورت کتبی به دفتر دادگاه یا مرجعی که رأی صادر کرده است، تقدیم شود. در دادخواست واخواهی باید مشخصات خواهان و فرجام‌خواه، مشخصات و خلاصه‌ای از رأی مورد واخواهی، دلایل واخواهی و خواسته واخواه ذکر شود.

رسیدگی به واخواهی

پس از تقدیم دادخواست واخواهی، پرونده به مرجع تجدید نظر یا دیوان عالی کشور ارسال می‌شود. در این مرجع، به واخواهی رسیدگی می‌شود و در صورت اثبات صحت دلایل واخواهی، رأی مورد واخواهی نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه یا مرجع صادر کننده رأی اعاده می‌شود.

نکات مهم

• واخواهی فقط به رأی نهایی و قطعی دادگاه‌ها قابل طرح است و نسبت به احکام و قرارهای interlocutory قابل طرح نیست.
• در واخواهی، خواهان یا فرجام‌خواه فقط می‌تواند نسبت به آن قسمت از رأی که به ضرر او صادر شده است، اعتراض کند.
• واخواهی مانع اجرای رأی مورد واخواهی نیست، مگر اینکه مرجع رسیدگی‌کننده به واخواهی، دستور توقیف موقت اجرای رأی را صادر کند.

رسیدگی به واخواهی در ایران

رسیدگی به واخواهی یکی از مراحل دادرسی در نظام حقوقی ایران است که به موجب آن، شخصی که از رای دادگاه بدوی ناراضی باشد، می‌تواند به آن اعتراض و تقاضای تجدید نظر کند. مرجع رسیدگی به واخواهی، دادگاه تجدید نظر است.

مراحل رسیدگی به واخواهی:

1. ثبت دادخواست واخواهی: اولین قدم برای شروع رسیدگی به واخواهی، تقدیم دادخواست واخواهی به دادگاه عمومی محل صدور رای بدوی است. در این دادخواست، باید مشخصات خواهان و خوانده، رای مورد اعتراض، و دلایل واخواهی قید شود.
2. ارسال پرونده به دادگاه تجدید نظر: پس از ثبت دادخواست واخواهی و پرداخت هزینه های دادرسی، پرونده به دادگاه تجدید نظر ارسال می شود.
3. تعیین وقت رسیدگی: دادگاه تجدید نظر وقت رسیدگی را تعیین و به طرفین ابلاغ می کند.
4. رسیدگی در دادگاه تجدید نظر: در روز رسیدگی، طرفین وکلای خود را معرفی و دلایل و مستندات خود را ارائه می کنند. دادگاه تجدید نظر پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی پرونده، رای خود را صادر می کند.
5. انواع رای دادگاه تجدید نظر: رای دادگاه تجدید نظر می تواند به یکی از صورت های زیر باشد:
   • تایید رای بدوی: در این صورت، رای بدوی قطعی و لازم الاجرا می شود.
   • نقض رای بدوی: در این صورت، رای بدوی نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی اعاده می شود.
   • اصلاح رای بدوی: در این صورت، دادگاه تجدید نظر برخی از ایرادات رای بدوی را رفع و آن را اصلاح می کند.

نکات مهم:

• مهلت واخواهی از احکام غیابی بیست روز و از احکام حضوری ده روز از تاریخ ابلاغ رای است.
• در برخی از موارد، مانند دعاوی مربوط به مهریه و نفقه، واخواهی پذیرفته نمی شود.
• اگر رای دادگاه تجدید نظر قطعی باشد، دیگر قابل اعتراض و واخواهی نیست.

شرایط واخواهی

واخواهی، به عنوان یکی از طرق اعاده دادرسی، به اعتراض محکوم‌علیه غایب به حکمی که علیه او صادر شده است گفته می‌شود.

شرایط واخواهی در ماده 407 قانون آیین دادرسی مدنی به شرح زیر بیان شده است:

• حکم غیابی بودن: نخستین شرط واخواهی، غیابی بودن حکم است. به عبارت دیگر، حکم باید بدون حضور محکوم‌علیه و بدون لایحه دفاعیه از او صادر شده باشد.
• مهلت واخواهی: محکوم‌علیه غایب می‌تواند در مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم، به آن واخواهی کند.
• ذی‌حق بودن وکیل: وکیل محکوم‌علیه نیز در صورت داشتن وکالت بلاعزل یا وکالت در واخواهی، می‌تواند در مهلت مقرر واخواهی کند.
• داشتن عذر موجه: محکوم‌علیه غایب باید برای عدم حضور خود در دادگاه عذر موجه داشته باشد. دلایلی مانند بیماری، مسافرت ضروری، عدم ابلاغ قانونی و … می‌توانند به عنوان عذر موجه تلقی شوند.
• اثبات عذر موجه: محکوم‌علیه باید عذر موجه خود را به دادگاه ثابت کند.

نکات مهم:

• واخواهی فقط یک بار قابل طرح است.
• رسیدگی به واخواهی در همان دادگاه صادر کننده حکم غیابی انجام می‌شود.
• در صورت اثبات واخواهی، حکم غیابی نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض ارجاع می‌شود.
• اگر واخواهی مردود اعلام شود، حکم غیابی قطعی و لازم الاجرا می‌شود.

موارد عدم امکان واخواهی:

• حاضر بودن محکوم‌علیه یا وکیل او در دادگاه و ارائه لایحه دفاعیه: در این صورت حکم غیابی محسوب نمی‌شود و واخواهی مسموع نیست.
• گذشت مهلت واخواهی: محکوم‌علیه غایب فقط تا بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم فرصت واخواهی دارد.
• عدم داشتن عذر موجه: اگر محکوم‌علیه عذر موجهی برای عدم حضور در دادگاه نداشته باشد، واخواهی او پذیرفته نمی‌شود.

راهنمای گام به گام واخواهی:

1. تنظیم دادخواست واخواهی: دادخواست واخواهی باید به دفترخانه دادگاه صادر کننده حکم غیابی تقدیم شود. در این دادخواست باید مشخصات کامل خواهان و خوانده، تاریخ و شماره حکم غیابی، دلایل واخواهی و مستندات مربوطه ذکر شود.
2. پرداخت هزینه دادرسی: برای طرح واخواهی باید هزینه دادرسی پرداخت شود.
3. اثبات عذر موجه: در صورتیکه عذر موجهی برای عدم حضور در دادگاه دارید، باید مدارک مربوطه را به دادگاه ارائه کنید.
4. رسیدگی در دادگاه: پس از تقدیم دادخواست واخواهی و پرداخت هزینه دادرسی، پرونده برای رسیدگی به شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم غیابی ارجاع می‌شود. در این شعبه به دلایل واخواهی و مستندات ارائه شده رسیدگی می‌شود.
5. صدور رأی: دادگاه پس از بررسی پرونده، رأی خود را مبنی بر قبول یا رد واخواهی صادر می‌کند.

موارد عدم امکان واخواهی در ایران

در قانون ایران، مواردی وجود دارد که واخواهی از احکام صادره از سوی دادگاه مسموم و غیرقابل قبول است.

موارد زیر از جمله این موارد هستند:

1. احکام حضوری:

• طبق ماده 305 قانون آیین دادرسی مدنی، فقط می توان به احکام غیابی واخواهی کرد و از احکام حضوری نمی توان واخواهی کرد.
• حکم حضوری حکمی است که در حضور تمامی طرفین دعوا صادر شده باشد، حتی اگر یکی از طرفین در تمام جلسات رسیدگی حضور نداشته باشد، اما لایحه دفاعیه ارائه داده باشد.

2. احکام تأمینی:

• احکام تأمینی، احکامی هستند که به منظور تضمین اجرای حکم اصلی صادر می شوند، مانند توقیف اموال.
• طبق ماده 307 قانون آیین دادرسی مدنی، از احکام تأمینی نمی توان واخواهی کرد.

3. احکام ورشکستگی:

• طبق ماده 432 قانون تجارت، از احکام ورشکستگی نمی توان واخواهی کرد.
• اشخاصی که به آنها حکم ورشکستگی صادر شده است، می توانند به طرق دیگر مانند اعتراض ثالث به حکم صادره اعتراض کنند.

4. احکام صادره از مراجع غیر دادگستری:

• واخواهی فقط از احکام صادره از سوی دادگاه های دادگستری پذیرفته می شود.
• احکام صادره از سوی مراجع غیر دادگستری، مانند مراجع اداری یا شوراهای حل اختلاف قابل واخواهی نیستند.

5. احکام قطعی:

• احکام قطعی، احکامی هستند که دیگر قابل اعتراض و واخواهی نیستند.
• طبق ماده 248 قانون آیین دادرسی مدنی، احکامی که از راه های قانونی به آنها اعتراض نشده باشد یا واخواهی از آنها پذیرفته نشده باشد، قطعی می شوند.

نکات مهم:

• در برخی موارد، ممکن است امکان اعاده دادرسی به جای واخواهی وجود داشته باشد.
• برای تشخیص اینکه آیا می توان از حکمی واخواهی کرد یا خیر، باید به قانون و شرایط هر حکم توجه کرد.
• در صورت تردید، باید به وکیل دادگستری مراجعه کرد.