ممنوع الخروجی بدهکاران بانکی در ایران
در ایران، طبق ماده 17 قانون گذرنامه مصوب 10/12/1351، دولت می‌تواند از صدور گذرنامه و خروج از کشور بدهکاران قطعی مالیاتی، اجرائی دادگستری و ثبت اسناد و متخلفین از انجام تعهدات سندی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین نامه تعیین می‌شود، جلوگیری کند.
شرایط اعمال ممنوع الخروجی برای بدهکاران بانکی:
- میزان بدهی:
- اشخاص حقیقی با بدهی سه میلیارد (۳.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال و مدیران اشخاص حقوقی با بدهی پنج میلیارد (۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا بالاتر.
- در مورد اشخاص حقوقی دولتی، شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت، نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌های سهامی عام و خاص پذیرفته شده در بورس یا اوراق بهادار، تعاونی‌ها و سایر اشخاص حقوقی که به موجب قانون از مزایای دولتی استفاده می‌کنند، مدیران و اعضای هیأت مدیره آنها با بدهی ده میلیارد (۱۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا بالاتر.
- عدم ارائه وثایق:
- فقدان وثایق و تضامین کافی از جمله اموال غیرمنقول (ملک) و اموال منقول (سپرده یا سایر وثایق قابل قبول) برای پرداخت بدهی.
- عدم طی مراحل قانونی:
- عدم طی مراحل قانونی و قضایی و یا عدم صدور حکم قطعی و لازم الاجرا مبنی بر محکومیت بدهکار.
نحوه اعمال ممنوع الخروجی:
- بانک عامل: بانک یا موسسه اعتباری که وجه به او پرداخت نشده است، مراتب را به دادستان عمومی و انقلاب محل اقامت بدهکار اعلام می‌کند.
- دادستان: دادستان پس از بررسی مدارک و مستندات، در صورت احراز شرایط، دستور ممنوع الخروجی بدهکار را صادر می‌کند.
- نیروی انتظامی: دستور ممنوع الخروجی به نیروی انتظامی ابلاغ می‌شود و در سیستم‌های مربوطه ثبت می‌شود.
رفع ممنوع الخروجی:
بدهکار می‌تواند با پرداخت کامل بدهی یا ارائه وثایق و تضامین کافی به بانک یا موسسه اعتباری ذیربط، نسبت به رفع ممنوع الخروجی خود اقدام کند.
نکات مهم:
- ممنوع الخروجی بدهکاران بانکی محدود به سفرهای خارجی است و شامل ترددهای داخلی نمی‌شود.
- بدهکار می‌تواند با ارائه درخواست و وثایق به دادستانی، تقاضای رفع موقت ممنوع الخروجی برای انجام امور ضروری خارج از کشور را داشته باشد.
- در صورت عدم تمکین بدهکار به دستور ممنوع الخروجی، وی با مجازات‌های قانونی از جمله حبس روبرو خواهد شد.
قانون ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی
قانون ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی مصوب سال 1359 شورای انقلاب اسلامی، با هدف وصول مطالبات معوق بانک‌ها و جلوگیری از فرار بدهکاران از کشور وضع شده است.
مفاد این قانون به شرح زیر است:
- اشخاصی که به بانک‌های کشور بدهی دارند، در صورت احراز شرایط زیر، از خروج از کشور ممنوع می‌شوند:
- میزان بدهی:
- اشخاص حقیقی: معادل سه میلیارد (۳.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا بیشتر
- مدیران اشخاص حقوقی: معادل پنج میلیارد (۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا بیشتر
- عدم ارائه وثایق کافی: بدهکار باید فاقد وثایق ارزنده و کافی از جمله اموال غیرمنقول (ملک) و اموال منقول (سپرده یا سایر وثایق قابل قبول) باشد.
- عدم اخذ مهلت یا استمهال: بدهکار باید از بانک مهلت یا استمهال برای پرداخت بدهی خود دریافت نکرده باشد یا از آن استفاده نکرده باشد.
- میزان بدهی:
- بانک‌ها می‌توانند در صورت احراز شرایط فوق، با مراجعه به دادسرای عمومی تهران، خواستار ممنوعیت خروج بدهکار از کشور شوند.
- دادسرا پس از بررسی مدارک و مستندات ارائه شده توسط بانک، در صورت احراز شرایط، دستور ممنوعیت خروج بدهکار را صادر می‌کند.
- بدهکار می‌تواند با ارائه وثایق کافی یا پرداخت بدهی خود، رفع ممنوعیت خروج از کشور را از دادگاه تقاضا کند.
- ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی از طریق صدور اخطار در مبادی مرزی اجرا می‌شود.
قانون ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی در طول سال‌های گذشته بارها مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته است.
آخرین اصلاحیه این قانون در سال 1394 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
بر اساس این اصلاحیه، برخی از بدهکاران بانکی از جمله:
- بدهکاران وام‌های خرد
- بدهکارانی که وثایق کافی ارائه می‌کنند
- بدهکارانی که با بانک‌ها برای تقسیط بدهی خود به توافق می‌رسند
از شمول ممنوعیت خروج از کشور مستثنی شده‌اند.
قانون ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی از جمله قوانین بحث‌برانگیز در ایران است.
موافقان این قانون معتقدند که این قانون نقش موثری در وصول مطالبات معوق بانک‌ها و بازگرداندن منابع بانکی به چرخه اقتصادی دارد.
مخالفان این قانون however معتقدند که این قانون مغایر با اصول حقوقی، از جمله اصل آزادی رفت و آمد، است و می‌تواند زمینه سوء استفاده و تضییع حقوق بدهکاران را فراهم کند.
قانون ممنوعیت خروج از کشور در ایران
قانون ممنوع الخروجی در ایران، تابع قوانین و مقررات مختلفی است و از جهات گوناگونی قابل بررسی است.
به طور کلی، ممنوع الخروجی به معنای محرومیت یک فرد از خروج از کشور به طور موقت یا دائمی است که به موجب حکم مراجع قضایی یا ذیصلاح دیگر صادر می‌شود.
دلایل ممنوع الخروجی می‌تواند بسیار متنوع باشد و از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسائل مالی: مانند بدهی بانکی، مهریه، چک برگشتی، دیه، و …
- مسائل کیفری: مانند جرایم امنیتی، جرایم اقتصادی، قتل، و …
- مسائل خانوادگی: مانند عدم پرداخت نفقه، حضانت فرزند، و …
- مسائل مربوط به سربازی: مانند غیبت سربازی، فرار از خدمت، و …
- مسائل مربوط به تعهدات ثالث: مانند ضمانت برای شخص ثالث که از کشور خارج شده اما تعهدات خود را انجام نداده است.
مراحل صدور حکم ممنوع الخروجی به شرح زیر است:
- صدور حکم توسط مرجع ذیصلاح: بسته به نوع جرم یا تخلف، مرجع ذیصلاح برای صدور حکم ممنوع الخروجی متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، در جرایم مالی، مرجع صدور حکم دادگاه یا اجرای احکام است، در حالی که در جرایم امنیتی، مرجع صدور حکم، سازمان اطلاعات یا وزارت اطلاعات است.
- ابلاغ حکم به فرد: حکم ممنوع الخروجی باید به صورت کتبی به فرد ابلاغ شود.
- ثبت حکم در سیستم: حکم ممنوع الخروجی در سیستم‌های مربوطه مانند سامانه
در ایران، افراد به دلایل مختلفی ممکن است ممنوع الخروج شوند. این دلایل را می‌توان به طور کلی به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
1. دلایل قضایی و کیفری:
- محکومیت‌های مالی: افرادی که به دلیل عدم پرداخت دیون، نفقه، مهریه، چک برگشتی و سایر محکومیت‌های مالی، حکم قضایی علیه آنها صادر شده است، می‌توانند ممنوع الخروج شوند.
- محکومیت‌های کیفری: افرادی که به جرائم مختلفی مانند محاربه، جاسوسی، اخلال در نظم عمومی، قاچاق، کلاهبرداری و غیره محکوم شده‌اند، ممکن است ممنوع الخروج شوند.
- متهمان: افرادی که در حال رسیدگی به پرونده قضایی هستند و یا به عنوان متهم تحت نظر قرار دارند، ممکن است تا زمان صدور حکم نهایی، ممنوع الخروج شوند.
2. دلایل مربوط به سربازی:
- مشمولان غایب: افراد ذکوری که به سن مشمولیت سربازی رسیده‌اند و هنوز تکلیف سربازی خود را مشخص نکرده‌اند، ممنوع الخروج هستند.
- فراریان از خدمت: سربازان فراری و غایبان از خدمت، تا زمان تسلیم خود به یگان مربوطه، ممنوع الخروج خواهند بود.
3. دلایل مربوط به ثبت احوال:
- عدم پرداخت مهریه: خانم‌هایی که مهریه خود را به اجرا گذاشته‌اند و همسرشان از پرداخت آن امتناع می‌کند، می‌توانند با درخواست به دادگاه، خروج همسرشان از کشور را ممنوع کنند.
- عدم رضایت همسر: خانم‌های متأهل برای خروج از کشور نیاز به رضایت کتبی همسر خود دارند. در غیر این صورت، همسر می‌تواند با مراجعه به دادگاه و اخذ مجوز، از خروج وی از کشور جلوگیری کند.
- عدم رضایت ولی: افراد زیر 18 سال برای خروج از کشور نیاز به رضایت کتبی ولی قهری خود (پدر) دارند. در غیر این صورت، ولی قهری می‌تواند با مراجعه به دادگاه و اخذ مجوز، از خروج وی از کشور جلوگیری کند.
4. سایر موارد:
- محکومیت‌های مالیاتی: افرادی که بدهی مالیاتی آنها از سقف تعیین شده (500 میلیون تومان) گذشته باشد، می‌توانند ممنوع الخروج شوند.
- محکومیت‌های مربوط به تعهدات ارزی: افرادی که تعهدات ارزی خود را به بانک مرکزی یا سایر نهادهای ذیربط انجام نداده باشند، ممکن است ممنوع الخروج شوند.
نحوه استعلام ممنوع الخروجی:
- سامانه ثنا: افراد می‌توانند با مراجعه به ورود به این سامانه، از وضعیت ممنوع الخروجی خود مطلع شوند.
- اپلیکیشن پلیس من: افراد می‌توانند با نصب اپلیکیشن پلیس من بر روی تلفن همراه خود و ورود به این اپلیکیشن، از وضعیت ممنوع الخروجی خود مطلع شوند.
- مراجعه حضوری: افراد می‌توانند با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی و یا شعب اجرای احکام دادگستری، از وضعیت ممنوع الخروجی خود مطلع شوند.
رفع ممنوع الخروجی:
- پرداخت بدهی: افراد برای رفع ممنوع الخروجی ناشی از محکومیت‌های مالی، باید بدهی خود را به طور کامل پرداخت کرده و رضایت طلبکار را جلب کنند.
- اخذ مجوز از مراجع قضایی: افراد برای رفع ممنوع الخروجی ناشی از دلایل قضایی و کیفری، باید از مراجع قضایی ذیصلاح مجوز لازم را اخذ کنند.
- انجام تکلیف سربازی: مشمولان غایب و فراریان از خدمت باید با مراجعه به یگان مربوطه، تکلیف سربازی خود را مشخص کنند تا ممنوع الخروجی آنها رفع شود.
- جلب رضایت همسر یا ولی: خانم‌های متأهل و افراد زیر 18 سال برای رفع ممنوع الخروجی ناشی از عدم رضایت همسر یا ولی، باید رضایت کتبی آنها را اخذ کنند.
رفع ممنوع الخروجی
برای رفع ممنوع الخروجی، ابتدا باید دلیل ممنوعیت خود را مشخص کنید.
دلایل مختلفی برای ممنوع الخروج شدن افراد وجود دارد، از جمله:
- محکومیت‌های مالی: افرادی که به دلیل عدم پرداخت دیون، نفقه، مهریه، چک برگشتی و سایر محکومیت‌های مالی، حکم قضایی علیه آنها صادر شده است.
- محکومیت‌های کیفری: افرادی که به جرائم مختلفی مانند محاربه، جاسوسی، اخلال در نظم عمومی، قاچاق، کلاهبرداری و غیره محکوم شده‌اند.
- مشمولان غایب: افراد ذکوری که به سن مشمولیت سربازی رسیده‌اند و هنوز تکلیف سربازی خود را مشخص نکرده‌اند.
- فراریان از خدمت: سربازان فراری و غایبان از خدمت.
- عدم پرداخت مهریه: خانم‌هایی که مهریه خود را به اجرا گذاشته‌اند و همسرشان از پرداخت آن امتناع می‌کند.
- عدم رضایت همسر: خانم‌های متأهل برای خروج از کشور نیاز به رضایت کتبی همسر خود دارند.
- عدم رضایت ولی: افراد زیر 18 سال برای خروج از کشور نیاز به رضایت کتبی ولی قهری خود (پدر) دارند.
- محکومیت‌های مالیاتی: افرادی که بدهی مالیاتی آنها از سقف تعیین شده (500 میلیون تومان) گذشته باشد.
- محکومیت‌های مربوط به تعهدات ارزی: افرادی که تعهدات ارزی خود را به بانک مرکزی یا سایر نهادهای ذیربط انجام نداده باشند.
پس از مشخص شدن دلیل ممنوعیت، می توانید برای رفع آن اقدام کنید:
1. پرداخت بدهی:
- اگر ممنوع الخروجی شما به دلیل محکومیت‌های مالی است، باید بدهی خود را به طور کامل پرداخت کرده و رضایت طلبکار را جلب کنید.
- می توانید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی یا شعب اجرای احکام دادگستری نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام کنید.
- در صورت پرداخت کامل بدهی، ممنوع الخروجی شما به طور خودکار رفع خواهد شد.
2. اخذ مجوز از مراجع قضایی:
- اگر ممنوع الخروجی شما به دلیل محکومیت‌های کیفری یا عدم رضایت همسر یا ولی است، باید از مراجع قضایی ذیصلاح مجوز لازم را اخذ کنید.
- برای این کار باید به دادگاه صادر کننده حکم یا دادسرای محل سکونت خود مراجعه کنید.
- مدارک لازم برای اخذ مجوز شامل معرفی نامه کتبی از سوی مرجع ذیصلاح، کپی برابر اصل مدارک شناسایی و سایر مدارکی است که از سوی دادگاه یا دادسرا اعلام خواهد شد.
3. انجام تکلیف سربازی:
- اگر شما مشمول غایب یا فراری از خدمت هستید، باید با مراجعه به یگان مربوطه، تکلیف سربازی خود را مشخص کنید.
- مدارک لازم برای انجام تکلیف سربازی شامل معرفی نامه کتبی از سوی یگان مربوطه، کپی برابر اصل مدارک شناسایی و سایر مدارکی است که از سوی یگان اعلام خواهد شد.
- پس از انجام تکلیف سربازی، ممنوع الخروجی شما به طور خودکار رفع خواهد شد.
4. جلب رضایت همسر یا ولی:
- اگر شما خانم متأهل یا فرد زیر 18 سال هستید و ممنوع الخروجی شما به دلیل عدم رضایت همسر یا ولی است، باید رضایت کتبی آنها را اخذ کنید.
- برای این کار باید با همسر یا ولی خود صحبت کرده و رضایت آنها را جلب کنید.
- رضایت کتبی باید به صورت معتبر و مذون از سوی دفترخانه اسناد رسمی باشد.
- پس از ارائه رضایت کتبی به دادگاه صادر کننده حکم یا دادسرای محل سکونت خود، ممنوع الخروجی شما رفع خواهد شد.
