در مورد مهریه و نحوه اجرای آن، نکاتی وجود دارد که باید به آنها توجه کنید:
میزان مهریه:
- تعیین میزان مهریه در عقد ازدواج به اختیار زوجین است و هیچ محدودیتی قانونی برای آن وجود ندارد.
- مهریه می تواند به صورت سکه، اموال، حق طلاق و یا هر چیز دیگری که زوجین توافق کنند باشد.
نحوه اجرای مهریه:
- مهریه به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می شود:
- مهریه عندالمطالبه: مهریه ای است که زن هر زمان که بخواهد می تواند آن را از شوهر مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است، حتی اگر توانایی مالی نداشته باشد.
- مهریه عندالاستطاعه: مهریه ای است که زن فقط در صورتی می تواند آن را از شوهر مطالبه کند که شوهر توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد.
- برای مطالبه مهریه، زن می تواند به یکی از روش های زیر اقدام کند:
- ثبت دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه خانواده: در این روش، زن با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده و با ارائه مدارک لازم، از جمله سند ازدواج و گواهی عدم پرداخت مهریه، از دادگاه تقاضای مطالبه مهریه می کند.
- اجرای مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک: در این روش، زن با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک و با ارائه سند ازدواج، می تواند مهریه خود را به اجرای ثبت برساند.
- توقیف اموال شوهر: زن می تواند با مراجعه به دادگاه و یا اجرای ثبت، اموال شوهر را به عنوان مهریه خود توقیف کند.
محدودیت های اجرای مهریه:
- طبق ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (2) قانون اجرای محکومیت های مالی است.
- یعنی تا سقف 110 سکه، زن می تواند به راحتی و از طریق مراجع قانونی مهریه خود را وصول کند.
- اما در مورد مازاد بر 110 سکه، شرایط کمی پیچیده تر می شود.
- برای مطالبه مازاد بر 110 سکه، زن باید ثابت کند که شوهر توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد.
- در غیر این صورت، دادگاه حکم به اعسار (ناتوانی مالی) شوهر صادر می کند و مرد فقط موظف به پرداخت قسمتی از مهریه به صورت قسطی خواهد بود.
نکات مهم:
- تعیین مهریه سنگین در عقد ازدواج می تواند مشکلات زیادی را برای زوجین در آینده ایجاد کند.
- زن و شوهر باید در هنگام تعیین مهریه، به شرایط مالی یکدیگر و توانایی پرداخت آن در آینده توجه کنند.
- در صورت بروز مشکل در مورد مهریه، زن و شوهر می توانند با مراجعه به مشاوره یا وکیل متخصص در امور خانواده، راه حل مناسبی برای مشکل خود پیدا کنند.
مهریه در قانون ایران و شرع اسلام، مالی است که مرد به هنگام عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد. این مال می‌تواند پول، سکه، ملک، یا هر چیز دیگری باشد که ارزش مالی داشته باشد.
انواع مهریه:
- مهر المسمی: مهریه‌ای که در عقد نکاح به طور مشخص تعیین می‌شود.
- مهر المثل: مهریه‌ای که در صورت عدم تعیین مهر المسمی، با توجه به شأن و منزلت زن و عرف و عادت محل، توسط دادگاه تعیین می‌شود.
- مهر المتعه: مهریه‌ای که در صورت عدم تمکین زن یا نشوز زن، توسط دادگاه تعیین می‌شود.
تعیین مهریه:
- تعیین مهریه اختیاری است و اجباری نیست.
- در صورت تعیین مهریه، مرد موظف به پرداخت آن به زن است.
- میزان مهریه هیچ گونه محدودیتی ندارد و زن و مرد می توانند هر مبلغی را که توافق کنند به عنوان مهریه تعیین کنند.
- توصیه می شود مهریه ای تعیین شود که هم برای زن قابل وصول باشد و هم برای مرد پرداخت آن سنگین نباشد.
نحوه مطالبه مهریه:
- زن می تواند در هر زمانی که بخواهد مهریه خود را از مرد مطالبه کند.
- برای مطالبه مهریه می توان از طریق دادگاه اقدام کرد.
- زن می تواند برای توقیف اموال مرد جهت وصول مهریه خود اقدام کند.
- در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، به حبس محکوم خواهد شد.
نکات:
- مهریه حق زن است و هیچ کس نمی تواند آن را از او سلب کند.
- تعیین مهریه سنگین می تواند باعث مشکلات و اختلافات بین زن و شوهر شود.
- قبل از ازدواج، زن و مرد باید در مورد مهریه با یکدیگر به توافق برسند.
- در صورت بروز اختلاف در مورد مهریه، باید از طریق مراجع قانونی اقدام کرد.
مجازات عدم پرداخت مهریه در ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
مجازات‌های حقوقی:
- مطالبه مهریه: زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، دادخواست مطالبه مهریه خود را به طرفیت زوج ارائه کند. در این صورت، دادگاه زوج را به پرداخت مهریه به همسرش محکوم خواهد کرد.
- توقیف اموال: در صورتی که زوج از پرداخت مهریه امتناع کند، زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه و اخذ حکم توقیف اموال، اموال زوج را جهت وصول مهریه خود توقیف کند. اموال قابل توقیف شامل حقوق و دستمزد، املاک و مستغلات، حساب‌های بانکی و سایر اموال زوج می‌شود.
- حبس: در برخی موارد، ممکن است برای زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه، حکم حبس صادر شود. این حکم در صورتی صادر می‌شود که زوج توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، اما از پرداخت آن امتناع کند.
مجازات‌های کیفری:
- تضییع حق: در صورتی که ثابت شود زوج با سوء نیت و به قصد فرار از پرداخت مهریه، اموال خود را به دیگران منتقل کرده باشد، مرتکب جرم “تضییع حق” شده و می‌تواند به مجازات حبس تا دو سال یا جزای نقدی تا دو میلیون تومان محکوم شود.
- کلاهبرداری: در صورتی که زوج با وعده و وعید پرداخت مهریه، از زوجه خود وجه یا مالی را دریافت کرده باشد، اما به تعهد خود عمل نکند، مرتکب جرم “کلاهبرداری” شده و می‌تواند به مجازات حبس تا دو سال یا جزای نقدی تا یک میلیون تومان محکوم شود.
نکات مهم:
- قوانین مربوط به مهریه و مجازات عدم پرداخت آن در ایران پیچیده و تخصصی است. به همین دلیل، توصیه می‌شود که بانوان برای پیگیری مطالبات خود در این زمینه، حتماً از یک وکیل متخصص در امور خانواده کمک بگیرند.
- در برخی موارد، زوجین می‌توانند با توافق یکدیگر، مهریه را به صورت اقساط پرداخت کنند. این توافق باید به صورت کتبی و با امضای دو طرف در دفترخانه ثبت ازدواج انجام شود.
- در صورت فوت یکی از زوجین، مهریه به عنوان دین ممتاز به وراث وی تعلق می‌گیرد.
نحوه مطالبه مهریه در ایران
مطالبه مهریه فرآیندی قانونی است که به موجب آن زن می‌تواند از شوهر خود، مهریه تعیین شده در عقدنامه یا عندالتمکین را مطالبه کند.
دو روش کلی برای مطالبه مهریه وجود دارد:
1. روش اجرای ثبت:
- در این روش، زن می‌تواند با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق، درخواست صدور اجرائیه مهریه را بدهد.
- دفترخانه با بررسی مدارک و احراز شرایط، نسبت به صدور اجرائیه اقدام می‌کند.
- زن می‌تواند با استفاده از اجرائیه، اموال شوهر خود را جهت توقیف و وصول مهریه معرفی کند.
مزایای روش اجرای ثبت:
- این روش سریع و آسان است و نیاز به مراجعه به دادگاه ندارد.
- هزینه‌های این روش نسبت به روش دادرسی کمتر است.
معایب روش اجرای ثبت:
- در صورتی که شوهر اموال قابل توقیف نداشته باشد، زن از طریق این روش به نتیجه نخواهد رسید.
- در این روش، امکان رسیدگی به برخی از مسائل و دعاوی مرتبط با مهریه، مانند نفقه و اجرت المثل ایام زناشویی، وجود ندارد.
2. روش دادرسی:
- در این روش، زن باید با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، نسبت به مطالبه مهریه اقدام کند.
- دادگاه پس از رسیدگی به پرونده و بررسی مدارک، حکم مقتضی را صادر می‌کند.
- زن می‌تواند با استفاده از حکم دادگاه، اموال شوهر خود را جهت توقیف و وصول مهریه معرفی کند.
مزایای روش دادرسی:
- در این روش، امکان رسیدگی به تمام مسائل و دعاوی مرتبط با مهریه وجود دارد.
- در صورتی که شوهر اموال قابل توقیف نداشته باشد، دادگاه می‌تواند او را به پرداخت مهریه به صورت قسطی محکوم کند.
معایب روش دادرسی:
- این روش ممکن است زمان‌بر و پرهزینه باشد.
- نیاز به انجام تشریفات دادرسی و حضور در جلسات دادگاه دارد.
نکته:
- در هر دو روش، زن می‌تواند از وکیل برای پیگیری مطالبات خود استفاده کند.
- همچنین، زن می‌تواند با مراجعه به یکی از مراکز مشاوره حقوقی، از راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص نحوه مطالبه مهریه بهره‌مند شود.
مهریه در قانون ایران به سه دسته کلی تقسیم می شود:
1. مهرالمسمی:
- در این نوع مهریه، مقدار و نوع مهریه در عقد نکاح به طور مشخص تعیین می شود.
- مهریه می تواند به صورت نقدی، سکه، ملک، طلا، یا هر چیز دیگری که ارزش اقتصادی داشته باشد باشد.
- در صورتیکه مهرالمسمی به طور کامل به زن پرداخت نشود، زن می تواند برای مطالبه آن به مراجع قانونی مراجعه کند.
2. مهرالمثل:
- در مواردی که مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد یا شرط عدم مهر شده باشد، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد.
- مهرالمثل به معنای مهریه ای است که با توجه به شأن و منزلت زن، اوضاع و احوال زمان و مکان، و عرف و عادت محل زندگی زن تعیین می شود.
- برای تعیین مهرالمثل، قاضی به نظر کارشناس یا افراد مطلع در محل سکونت زن استناد می کند.
3. مهرالمتعه:
- مهرالمتعه در دو حالت به زن تعلق می گیرد:
- در صورتی که نکاح به طور دائم باشد و شوهر از پرداخت نفقه زن امتناع کند.
- در صورتی که نکاح به طور موقت باشد و شوهر از تمکین زن امتناع کند.
- میزان مهرالمتعه توسط قاضی با توجه به وضعیت مالی مرد و نیازهای زن تعیین می شود.
نکات:
- مهریه عندالمطالبه است، یعنی به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.
- در صورت فوت زن، مهریه او به ورثه اش می رسد.
- در صورت فوت شوهر، مهریه زن از ماترک او پرداخت می شود.
- مهریه از جمله دیون ممتاز است و زن نسبت به سایر طلبکاران شوهر اولویت دارد.
