ظهرنویسی عملی است که در آن دارنده یک سند تجاری، مانند چک، سفته یا برات، با امضا و درج اطلاعاتی در پشت آن سند، آن را به شخص دیگری منتقل می‌کند. این عمل به طور کلی برای انتقال مالکیت سند و حقوق ناشی از آن به دارنده جدید انجام می‌شود.
انواع ظهرنویسی:
- ظهرنویسی ساده: در این نوع ظهرنویسی، فقط امضاء و تاریخ توسط ظهرنویس در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، ظهرنویس مسئولیت تضامنیدر قبال پرداخت وجه سند به دارنده جدید خواهد داشت.
- ظهرنویسی وکالتی: در این نوع ظهرنویسی، علاوه بر امضاء و تاریخ، عبارت “برای وصول به وکالت داده شد” نیز در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، ظهرنویس فقط وکالت وصول وجه سند را به دارنده جدید می‌دهد و مسئولیتی در قبال پرداخت وجهنخواهد داشت.
- ظهرنویسی شرطی: در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس شرایطی را برای پرداخت وجه سند تعیین می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است قید کند که وجه سند فقط در تاریخ مشخصی پرداخت شود یا در وجه شخص ثالثی پرداخت شود.
شرایط ظهرنویسی:
- اهلیت ظهرنویس: ظهرنویس باید از نظر قانونی اهلیت لازم برای انجام معاملات را داشته باشد.
- قابل انتقال بودن سند: سندی که ظهرنویسی می‌شود باید قابل انتقال باشد.
- وجود امضاء و تاریخ: امضاء و تاریخ ظهرنویس باید در پشت سند درج شود.
مسئولیت‌های ظهرنویس:
- مسئولیت تضامنی: ظهرنویس در قبال پرداخت وجه سند به دارنده جدید مسئولیت تضامنی دارد. به این معنی که دارنده جدید میتواند برای وصول وجه سند به هر کدام از ظهرنویس‌ها (به طور جداگانه یا همگی) مراجعه کند.
- مسئولیت صحت اطلاعات: ظهرنویس باید اطلاعات صحیحی را در پشت سند درج کند. در غیر این صورت، ممکن است به
- مسئولیت جبران خسارات: اگر به دلیل تقصیر ظهرنویس، دارنده جدید دچار ضرر و زیان شود، ظهرنویس باید مسئول جبران خسارات
مزایای ظهرنویسی:
- تسهیل مبادلات: ظهرنویسی باعث می‌شود تا انتقال چک، سفته و برات به راحتی و بدون نیاز به حضور صادرکننده سند انجام شود.
- افزایش اعتبار سند: ظهرنویسی توسط افراد معتبر میتواند اعتبار سند را افزایش دهد و وصول وجه آن را
- تنوع روش‌های وصول وجه: ظهرنویسی به دارنده جدید روش‌های مختلفی برای وصول وجه سند
معایب ظهرنویسی:
- افزایش مسئولیت‌ها: ظهرنویسی مسئولیت‌های دارنده سند را افزایش می‌دهد.
- احتمال سوء استفاده: در صورت عدم رعایت نکات لازم، ممکن است از ظهرنویسی برای سوء استفاده و
نکات مهم در مورد ظهرنویسی:
- قبل از ظهرنویسی، اطلاعات درج شده در سند را به دقت بررسی کنید.
- از خودکار معتبر برای امضاء استفاده کنید.
- تاریخ ظهرنویسی را به طور دقیق درج کنید.
- در صورت ظهرنویسی شرطی، شرایط مورد نظر را به طور واضح درج کنید.
- از ظهرنویسی به افراد ناشناس خودداری کنید.
ظهرنویسی سفته چیست؟
ظهرنویسی سفته عبارت است از نوشتن مطالبی در پشت سفته توسط دارنده آن، به منظور انتقال سفته به شخص ثالث یا تعیین وکیل برای وصول وجه آن.
انواع ظهرنویسی:
- ظهرنویسی برای وصول: در این نوع ظهرنویسی، دارنده سفته فقط وکالت وصول وجه سفته را به شخص ثالث می‌دهد و مالکیت سفته به او منتقل نمی‌شود.
- ظهرنویسی برای ضمانت: در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس در مقابل پرداخت وجه سفته توسط صادرکننده یا ظهرنویس‌های قبلی، ضمانت solidère (مشترک) می‌کند.
- ظهرنویسی به نام: در این نوع ظهرنویسی، سفته به نام شخص ثالث منتقل می‌شود و ظهرنویس مالکیت سفته را به او منتقل می‌کند.
نکات مهم در مورد ظهرنویسی سفته:
- ظهرنویسی باید به امضای ظهرنویس برسد.
- تاریخ ظهرنویسی باید درج شود.
- در ظهرنویسی برای وصول، عبارت “برای وصول” یا “وکالت در وصول” باید نوشته شود.
- در ظهرنویسی برای ضمانت، عبارت “ضامن” یا “ضمانت می‌کنم برای تأدیه کل وجه” باید نوشته شود.
- در ظهرنویسی به نام، نام و نام خانوادگی شخص ثالث باید نوشته شود.
مسئولیت ظهرنویسان:
- ظهرنویسان در مقابل دارندۀ سفته، solidère (مشترک) مسئول پرداخت وجه سفته هستند.
- ظهرنویس میتواند با قید عبارت “بدون ضمانت” در ظهرنویسی، از مسئولیت ضمانت solidère (مشترک) خود را بری کند.
اثبات ظهرنویسی:
- ظهرنویسی باید توسط گواهان یا به وسیله ثبت در دفترخانه اسناد رسمی ثابت شود.
ظهرنویسی چک چیست؟
ظهرنویسی چک یا پشت‌نویسی چک، به عملی گفته می‌شود که در آن دارنده چک، پشت چک را امضا و به فرد دیگری منتقل می‌کند. این کار باعث می‌شود که مالکیت چک به فرد جدید منتقل شده و او بتواند وجه آن را از بانک نقد کند.
انواع ظهرنویسی چک
ظهرنویسی چک انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- ظهرنویسی به قصد انتقال: در این نوع ظهرنویسی، دارنده چک صرفاً امضای خود را در پشت چک می‌نویسد و آن را به فرد دیگری منتقل می‌کند. در این حالت، دارنده جدید چک میتواند وجه آن را نقد کند یا آن را به شخص ثالثی ظهرنویسی کند.
- ظهرنویسی به قصد وکالت: در این نوع ظهرنویسی، دارنده چک علاوه بر امضای خود، عبارت “برای وصول به وکالت” را نیز در پشت چک می‌نویسد. در این حالت، فردی که چک به او ظهرنویسی شده، فقط میتواند به وکالت از دارنده چک، وجه آن را نقد کند و حق انتقال چک به شخص ثالث را ندارد.
- ظهرنویسی به قصد ضمانت: در این نوع ظهرنویسی، دارنده چک علاوه بر امضای خود، عبارت “ضامن” را نیز در پشت چک می‌نویسد. در این حالت، اگر صادرکننده چک قادر به پرداخت وجه آن نباشد، دارنده جدید چک میتواند از ظهرنویس ضمانت، وجه چک را مطالبه کند.
نکات مهم در مورد ظهرنویسی چک
- ظهرنویسی چک باید حتماً در پشت چک انجام شود.
- در ظهرنویسی به قصد انتقال، دارنده چک باید حتماً تاریخ را نیز در پشت چک درج کند.
- در ظهرنویسی به قصد وکالت و ضمانت، درج تاریخ الزامی نیست.
- ظهرنویس چک در قبال پرداخت وجه چک به دارنده جدید مسئول است.
- ظهرنویسی چک را می‌توان به تعداد نامحدود انجام داد.
فواید ظهرنویسی چک
- ظهرنویسی چک باعث می‌شود که نقد کردن چک آسان‌تر شود.
- ظهرنویسی چک میتواند به عنوان وثیقه برای دریافت وام یا سایر تعهدات استفاده شود.
- ظهرنویسی چک میتواند در ردیابی مبدأ و مقصد چک در صورت مفقود شدن یا سرقت آن مفید باشد.
ظهرنویسی برات، عملی است که در آن دارنده برات (ظهرنویس) با امضا کردن پشت آن، تمام یا بخشی از حقوق خود را به شخص دیگری (منتقل‌الیه) منتقل می‌کند.
به عبارت دیگر، ظهرنویسی برات، روشی برای انتقال مالکیت برات و وصول وجه آن از طریق اشخاص ثالث است.
در ظهرنویسی برات، نکات زیر حائز اهمیت است:
-
امضای ظهرنویس: ظهرنویسی بدون امضای ظهرنویس، باطل و فاقد اعتبار است.
-
اختیارات ظهرنویس: ظهرنویس میتواند تمام یا بخشی از حقوق خود را به منتقل‌الیه منتقل کند.
-
مسئولیت ظهرنویس: ظهرنویس در قبال پرداخت وجه برات به منتقل‌الیه، مسئولیت تضامنی دارد. به این معنی که اگر محال‌علیه (کسی که باید وجه برات را پرداخت کند) از پرداخت آن امتناع کند، منتقل‌الیه میتواند به هر کدام از ظهرنویس‌ها (به‌طور جداگانه یا همگی) برای وصول وجه برات مراجعه کند.
-
انواع ظهرنویسی: ظهرنویسی برات به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:
- ظهرنویسی برای انتقال: در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس صرفاً مالکیت برات را به منتقل‌الیه منتقل می‌کند و هیچگونه قید و شرطی در مورد مسئولیت خود ذکر نمی‌کند.
- ظهرنویسی برای وکالت: در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس علاوه بر انتقال مالکیت برات، به منتقل‌الیه وکالت می‌دهد تا از جانب وی، وجه برات را وصول کند.
آثار ظهرنویسی برات عبارتند از:
- انتقال مالکیت برات: با ظهرنویسی برات، مالکیت آن به منتقل‌الیه منتقل می‌شود و منتقل‌الیه از آن به عنوان سند طلب خود علیه محال‌علیه استفاده می‌کند.
- مسئولیت تضامنی ظهرنویس‌ها: ظهرنویس‌ها در قبال پرداخت وجه برات به منتقل‌الیه، مسئولیت تضامنی دارند.
- افزایش قابلیت نقدشوندگی برات: ظهرنویسی برات، قابلیت نقدشوندگی آن را افزایش می‌دهد، زیرا منتقل‌الیه میتواند برات را به شخص ثالث دیگری ظهرنویسی کند و وجه آن را وصول نماید.
قانون تجارت ایران در مواد ۲۴۵ تا ۲۶۹ به موضوع ظهرنویسی برات پرداخته است.
در اینجا چند نمونه از ظهرنویسی برات آورده شده است:
- ظهرنویسی برای انتقال:
- “در وجه آقای محمدی پرداخت شود.”
- “برای وصول به آقای رضایی واگذار شد.”
- ظهرنویسی برای وکالت:
- “به آقای احمدی وکالت داده می‌شود که از جانب من وجه این برات را وصول کند.”
- “جهت وصول به وکالت آقای حسینی واگذار گردید.”
ا
ظهرنویسی در قانون
ظهرنویسی در اصطلاح حقوقی، به عملی گفته می‌شود که طی آن دارنده یک سند تجاری، مطالبی را در پشت آن می‌نویسد تا منظور خود را از انتقال سند یا سایر موارد مرتبط با آن مشخص کند. این نوشته‌ها، “ظهرنوشت” و شخص انجام‌دهنده آن “ظهرنویس” نامیده می‌شود.
سندهای تجاری که قابلیت ظهرنویسی دارند، عبارتند از:
- برات: سندی که به موجب آن صادرکننده، متعهد می‌شود که در تاریخ معین، وجهی را به دستور گیرنده یا به حواله‌کردگان او پرداخت کند.
- سفته: سندی که به موجب آن متعهد می‌شود که مبلغی را در سررسید معین به دارنده آن سند پرداخت کند.
- چک: سندی که به موجب آن صادرکننده، وجوهی را که در بانک دارد، به دستور گیرنده یا به حواله‌کردگان او پرداخت می‌کند.
انواع ظهرنویسی
ظهرنویسی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- ظهرنویسی برای انتقال: در این نوع ظهرنویسی، دارنده سند، با قید یا عدم قید نام منتقل‌الیه، سند را به شخص دیگری منتقل می‌کند.
- ظهرنویسی برای وصول: در این نوع ظهرنویسی، دارنده سند، به شخص دیگری وکالت می‌دهد تا وجه سند را وصول کند.
- ظهرنویسی در وجه ضامن: در این نوع ظهرنویسی، دارنده سند، ضامن پرداخت وجه سند را معرفی می‌کند.
آثار ظهرنویسی
ظهرنویسی آثار مختلفی به دنبال دارد، از جمله:
- انتقال مالکیت سند: با ظهرنویسی، مالکیت سند به ظهرنویس منتقل می‌شود.
- ایجاد مسئولیت برای ظهرنویس: ظهرنویس در مقابل دارندگان بعدی سند، مسئول پرداخت وجه آن است.
- افزایش تعداد متعهدین: با هر بار ظهرنویسی، یک متعهد جدید به سند اضافه می‌شود.
شرایط ظهرنویسی
برای اینکه ظهرنویسی صحیح و معتبر باشد، باید شرایط زیر را داشته باشد:
- اهلیت ظهرنویس: ظهرنویس باید اهلیت لازم برای انجام معاملات را داشته باشد.
- قصد و رضای ظهرنویس: ظهرنویسی باید با قصد و رضای کامل ظهرنویس انجام شود.
- معین بودن موضوع ظهرنویسی: موضوع ظهرنویسی باید به طور روشن و واضح مشخص باشد.
- رعایت شکل مقرر: ظهرنویسی باید مطابق با شکل و تشریفات قانونی انجام شود.
مواد قانونی مربوط به ظهرنویسی
احکام مربوط به ظهرنویسی در مواد ۲۴۶ تا ۲۴۹ قانون تجارت آمده است.
شرایط ظهرنویسی طبق قانون تجارت ایران:
شرایط شکلی:
- امضاء: ظهرنویسی باید به امضای ظهرنویس برسد. (ماده ۲۴۶ قانون تجارت)
- ذکر تاریخ: قید تاریخ در ظهرنویسی الزامی نیست، لکن در صورت قید، ظهرنویس نسبت به دارندگان بعدی فقط از آن تاریخ به بعد مسئول خواهد بود. (ماده ۲۴۷ قانون تجارت)
- محل ظهرنویسی: محل ظهرنویسی در سند تجاری آزاد است.
شرایط ماهوی:
- اهلیت ظهرنویس: ظهرنویس باید اهلیت لازم برای انتقال سند تجاری را داشته باشد. (قواعد عام مربوط به عقود و معاملات)
- وجود سند تجاری قابل ظهرنویسی: ظهرنویسی فقط در مورد اسناد تجاری قابل ظهرنویسی مانند سفته، برات و چک صداقتی معتبر است. (مواد ۲۳۴ و ۲۴۵ قانون تجارت)
- مالکیت ظهرنویس: ظهرنویس باید مالک یا قائم مقام قانونی صاحب سند تجاری باشد. (قواعد عام مربوط به انتقال مالکیت)
- معین یا مبهم بودن ظهرنویسی: ظهرنویسی میتواند به طور معین (ذکر نام منتقل‌الیه) یا مبهم (بدون ذکر نام منتقل‌الیه) انجام شود. (ماده ۲۴۸ قانون تجارت)
نکات:
- ظهرنویسی ممکن است به صورت شرطی یا فوری انجام شود. (ماده ۲۴۹ قانون تجارت)
- ظهرنویس میتواند قید و شرطی در ظهرنویسی درج کند. (ماده ۲۵۰ قانون تجارت)
- ظهرنویسی میتواند برای وصول وصول یا برای ضمانت انجام شود. (ماده ۲۵۱ قانون تجارت)
مسئولیت ظهرنویس:
- ظهرنویس در مقابل دارندگان بعدی، مسئول تأدیه وجه سند تجاری و پرداخت خسارات تأخیر تأدیه است. (ماده ۲۵۲ قانون تجارت)
- ظهرنویس میتواند با قید “بدون پرداخت” در ظهرنویسی، از مسئولیت تأدیه وجه سند تجاری معاف شود، لکن مسئولیت رجوع به صادرکننده و سایر ظهرنویسان را همچنان خواهد داشت. (ماده ۲۵۳ قانون تجارت)
انواع ظهرنویسی
ظهرنویسی عملی است که در آن دارنده یک سند تجاری، مانند چک، سفته یا برات، با امضاء و درج اطلاعاتی در پشت آن سند، آن را به شخص دیگری منتقل می‌کند. این عمل به طور کلی برای انتقال مالکیت سند و حقوق ناشی از آن به دارنده جدید انجام می‌شود.
انواع اصلی ظهرنویسی عبارتند از:
1. ظهرنویسی ساده:
در این نوع ظهرنویسی، فقط امضاء و تاریخ توسط ظهرنویس در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، ظهرنویس مسئولیت تضامنی در قبال پرداخت وجه سند به دارنده جدید خواهد داشت. به این معنی که اگر دارنده جدید نتواند از طریق صادرکننده یا ظهرنویس‌های قبلی وجه سند را وصول کند، میتواند به ظهرنویس ساده مراجعه کند.
2. ظهرنویسی وکالتی:
در این نوع ظهرنویسی، علاوه بر امضاء و تاریخ، عبارت “برای وصول به وکالت داده شد” نیز در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، ظهرنویس فقط وکالت وصول وجه سند را به دارنده جدید می‌دهد و مسئولیتی در قبال پرداخت وجه نخواهد داشت.
3. ظهرنویسی شرطی:
در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس شرایطی را برای پرداخت وجه سند تعیین می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است قید کند که وجه سند فقط در تاریخ مشخصی پرداخت شود یا در وجه شخص ثالثی پرداخت شود. ظهرنویسی شرطی تعهدات ظهرنویس را محدود می‌کند و دارنده جدید فقط میتواند در چارچوب شروط تعیین شده وجه سند را مطالبه کند.
4. ظهرنویسی در وجه حامل:
در این نوع ظهرنویسی، عبارت “در وجه حامل” در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، هر کسی که سند را در اختیار داشته باشد، دارنده محسوب می‌شود و میتواند برای وصول وجه سند اقدام کند. ظهرنویسی در وجه حامل مسئولیت ظهرنویس را به طور کامل ساقط می‌کند و او هیچگونه تعهدی در قبال پرداخت وجه سند نخواهد داشت.
5. ظهرنویسی به شخص معین:
در این نوع ظهرنویسی، نام و مشخصات دارنده جدید در پشت سند درج می‌شود. در این حالت، فقط شخصی که نام او در ظهرنویسی قید شده است میتواند برای وصول وجه سند اقدام کند.
نکات مهم در مورد ظهرنویسی:
- قبل از ظهرنویسی، اطلاعات درج شده در سند را به دقت بررسی کنید.
- از خودکار معتبر برای امضاء استفاده کنید.
- تاریخ ظهرنویسی را به طور دقیق درج کنید.
- در صورت ظهرنویسی شرطی، شرایط مورد نظر را به طور واضح درج کنید.
- از ظهرنویسی به افراد ناشناس خودداری کنید.
